احتمالاً برای شما نیز پیش آمده است که به تفاوت‌های دو عبارتِ نزدیک به هم(از نظر معنا) عمیقاً فکر کنید. عبارت‌های همدلی و همدردی نیز دقیقاً از همین نوع عبارات هستند؛ دو مفهوم مهم در روانشناسی که شباهت‌های زیادی به یکدیگر دارند و گاهی نیز به‌جای هم استفاده می‌شوند. همدلی Empathy و همدردی Sympathy مفاهیمی هستند که خیلی‌ها تفاوت‌های موجود در میان آن‌ها را درک نمی‌کنند. اکنون قصد داریم در این مطلب از “به مهربانی” این دو مفهوم را به‌صورت حرفه‌ای و کاربردی بررسی کنیم. بنابراین به شما عزیزان پیشنهاد می‌کنیم که تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
تعریف دقیق همدلی (Empathy)
تعریف درست و دقیق همدلی باعث می‌شود تا به شناخت و درک درستی از آن برسیم. همدلی به فرایندی گفته می‌شود که شما خود را جای مخاطب‌تان می‌گذارید. در این حالت فرد خود را جای طرف مقابل می‌گذارد و از دریچه چشمان او به دنیا نگاه می‌کند. این کار سبب می‌شود تا فرد بتواند به درک عمیقی از دنیای مخاطب خود برسد. همدلی کردن می‌تواند سبب ایجاد آرامش خاطر در مخاطب شود.
همچنین اگر همدلی به درستی صورت بگیرد، راهکارهای مختلف ارائه خواهند شد که مسلماً بسیاری از آن‌ها در حل مسائل زندگی کارگشا خواهند بود. هانیز کوهات معتقد است که در حالت همدلی شما به نیابت از شخص مقابل در دنیای او قدم می‌گذارید. در این حالت قطعاً شما به درک عمیقی دست پیدا می‌کنید و راهکارهای بی‌نظیری را ارائه خواهید داد. البته در همدلی به‌هیچ عنوان نباید شخصاً درگیر احساسات شوید و لازم است تا از دریچه عقل و منطق به شرایط نگاه کنید.
بخوانید درباره: نحوه کمک به دانش‌آموزان نیازمند
تعریف همدردی (Sympathy)
همدردی به فرایندی گفته می‌شود که شما کاملاً در دنیای طرف مقابل قرار می‌گیرید و حتی از لحاظ احساسی نیز در آن حالت غرق می‌شوید. به‌طور مثال در همدردی اگر فرد مقابل شما دچار خشم و نفرت باشد، همین حس دقیقاً در وجود شما نیز شکل می‌گیرد. در این حالت علاوه‌بر این‌که دنیای فرد مقابل را به‌خوبی درک می‌کنید، از نظر احساسی نیز کاملاً با آن درگیر خواهید شد.
با توجه به این‌که فرق همدلی و همدردی از لحاظ احساسی کاملاً مشخص است، به هیچ وجه نباید این دو مورد را با یکدیگر اشتباه گرفت. از آن‌جایی که همدردی کردن می‌تواند احساس خود فرد را نیز درگیر کند، معمولاً نظرات شخص نیز احساسی خواهند بود و معمولاً دچار خطا خواهید شد. همدردی در بسیاری از مواقع واقعاً دردی را درمان نمی‌کند و حال یک فرد دیگر نیز در این میان خراب می‌شود. البته برخی از مشاوران حرفه‌ای ممکن است که با توجه به شرایط مراجعه‌کننده از این شیوه هم استفاده کنند.
رویکردهای همدلی و همدردی
خوشبختانه رویکردهای زیادی برای همدلی و همدردی وجود دارند که هر کدام از آن‌ها باید در نوع خود جدی گرفته شوند. مواردی همچون گوش دادن فعال، قضاوت نکردن و احترام متقابل از مهم‌ترین رویکردهایی است که باید در همدلی به آن‌ها توجه کرد. ترحم و دلسوزی در همدلی جوابگو نیست و نمی‌توان به‌عنوان یک رویکرد مناسب از آن استفاده کرد. در همدردی معمولاً بیشتر دلسوزی دیده می‌شود. برای همدردی نیز رویکردهای خوبی همچون توجه به احساسات طرف مقابل وجود دارد.
معمولاً در همدردی احساسات شخص بسیار جدی گرفته می‌شود تا از این طریق بتوان به او کمک‌های لازم را رساند. همچنین داشتن صبر و بردباری یکی دیگر از رویکردهای همدردی است، زیرا در این حالت فشار روانی زیادی نیز به شنونده منتقل می‌شود. همچنین شخص شنونده حتماً باید دارای نگرش مثبت باشد تا بتواند تحلیل درستی از شرایط را ارائه دهد. روانشناسان مجرب و کاربلد مجموعه‌ای از این رویکردها را به‌کار می‌‌گیرند تا مسائل مراجعان خود را به بهترین شکل ممکن حل کنند. هر رویکرد در یک شرایط خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد تا فرد کم‌کم به شرایط عادی برسد.
مزایای همدلی و همدردی به زبان ساده
درست است که تفاوت‌های همدلی و همدردی شامل موارد مختلفی می‌شود، ولی نباید فراموش کرد که هر کدام از این موارد دارای مزایای ویژه خود هستند که باید از آن‌ها حتماً استفاده کرد. همدلی و همدردی باعث ایجاد محبت در بین افراد جامعه می‌شود. همچنین کسی که خصوصیت همدلی را در خود تقویت کرده است به‌شدت محبوب انسان‌ها خواهد شد.
بخوانید درباره: چرا خیریه‌ها در جامعه مهم هستند؟
فراموش نکنید که بسیاری از افراد با مشکل درک نشدن روبرو هستند. هیچ چیز سخت‌تر از آن نیست که یک انسان تنها باشد و درک نشود. خوشبختانه همدلی و همدردی می‌تواند به انسان‌ها انگیزه بیشتری برای ادامه زندگی بدهد. همچنین زمانی که شما همدلی می‌کنید مهارت‌های مختلف را برای مدیریت زندگی خود به دست می‌آورید. تمامی این موارد نشان‌دهنده آن است که همدلی و همدردی تا چه اندازه حائز اهمیت است و حتماً باید آن را جدی گرفت.
ویژگی‌های همدلی و همدردی
تفاوت همدلی و همدردی حتی از نظر ویژگی‌ها نیز کاملاً مشخص است و در شرایط مختلفی باید از این مفاهیم روانشناسی استفاده کرد. نظر دادن درباره احساسات دیگران یکی از مشخصات همدردی است. قطعاً اگر شما بدون هیچ هدف و برنامه‌ای درباره احساسات بقیه نظر دهید، این دیدگاه شما نمی‌تواند اثرگذاری مثبتی داشته باشد. قضاوت کردن نیز یکی دیگر از ویژگی‌های منفی همدردی است. این کار سبب ایجاد احساس شرم و خجالت در طرف مقابل می‌شود که باید از انجام آن پرهیز کرد.
بخوانید درباره: افرادی که میتوانند درخواست کمک کنند از موسسات خیریه
ویژگی‌های همدلی نیز شامل موارد مختلفی از جمله در نظر گرفتن احساسات فرد و عدم قضاوت او است. همچنین درک متقابل و عمیق یکی دیگر از مواردی است که باید در همدلی در نظر گرفته شود. با توجه به این‌که هر کدام از این دو مورد در شرایط خاصی کاربرد دارند، حتماً به‌صورت برنامه‌ریزی شده و دقیق از این موارد استفاده کنید تا به بهترین دیدگاه ممکن برسید.
تفاوت همدلی و همدردی در یک نگاه
شناخت دقیق تفاوت همدلی و همدردی همواره یکی از چالش‌های پیش روی روانشناسان بوده است. مبنای همدردی، وجود احساس مشترک در بین افراد است؛ به‌طور مثال فرض کنید که یک شخص تصادف سختی را پشت سر گذاشته است، حال اگر فرد عیادت‌کننده نیز این تجربه بد را داشته باشد، با طرف مقابل به‌راحتی همدردی می‌کند.
در این حالت هر دو نفر یک احساس مشخص و مشترک را تجربه می‌کنند. اکثر مردم عادی در مواجهه با یکدیگر همدردی می‌کنند که معمولاً مسائل خاص خود را به‌دنبال دارد. در همدلی لازم نیست که طرف مقابل حتماً آن تجربه را داشته باشد. در این شرایط فقط کافی است که فرد طرف مقابل خود را درک کند بدون این‌که درگیر احساسات او شود. معمولاً همدلی باعث ایجاد نتایج مثبت بیشتری می‌شود، زیرا تحلیل به‌صورت منطقی و بدون درگیری احساسی به‌وجود آمده است. اگر نگاهی به عملکرد بهترین مشاوران بیندازید متوجه خواهید شد که همه آن‌ها از شیوه معروف همدلی به‌جای همدردی استفاده می‌کنند.
یک مثال ساده و دقیق برای درک بهتر فرق همدلی و همدردی
برای این‌که بتوانید فرق همدلی با همدردی را کاملاً درک کنید، آن را با ذکر یک مثال برای شما توضیح می‌دهیم. فرض کنید که دو نفر تجربه طلاق داشته باشند، در این حالت این دو شخص میتوانند با یکدیگر همدردی کنند زیرا تقریباً شرایط و احساسات یکسانی را پشت سر گذاشته‌اند. از طرفی معمولاً این افراد به‌دلیل آسیب‌هایی که دیده‌اند به لحاظ احساسی راحت‌تر با مخاطب خود ارتباط برقرار می‌کنند. در غالب موارد، همدردی کردن در چنین شرایطی می‌تواند حال هر دو طرف را حتی بدتر کند.
بخوانید درباره: زنان سرپرست خانوار؛ بررسی وضعیت اجتماعی و اقتصادی آن‌ها
حال اگر فردی که طلاق گرفته است به یک مشاور یا روانشناس باتحربه و حرفه‌ای در این زمینه مراجعه کند، در این حالت با پدیده همدلی از طرف مشاور روبرو می‌شود. در واقع مشاور سعی می‌کند که بدون دخالت احساسات خود وارد دنیای شخص شود و جهان را از دید او مورد بررسی قرار دهد. در این حالت کارشناس می‌تواند با بررسی منطقی وضع موجود، بهترین راهکار ممکن را برای فرد ارائه دهد.
فرق همدلی و همدردی با ترحم چیست؟
هیچ انسانی در جهان دوست ندارد که مورد ترحم و دلسوزی قرار بگیرد. این در حالی است که اکثراً پس از مواجهه با افراد دردمند شروع به ترحم به آن‌ها می‌کنند. همدلی و همدردی راه‌های خوبی برای کمک‌رسانی به فردی است که دچار مشکل شده است. ترحم معمولاً همراه با سرزنش و ملامت همراه است، در واقع در این حالت فرد به‌خاطر کارهای اشتباهی که کرده است مورد ملامت قرار می‌گیرد.
به‌همین علت دلسوزی در اکثر مواقع باعث تخریب اعتمادبه‌نفس شخص می‌شود که کارشناسان نیز توصیه می‌کنند نباید از آن استفاده کرد. در همدلی به هیچ عنوان شخص سرزنش نشده و فقط راهکارهای درست و اصولی به او ارائه می‌شود. واقعیت این است که در بسیاری از مواقع ترحم و دلسوزی بیجا نتایج مخربی به‌همراه دارد که باید از بروز این مسائل جلوگیری کرد. فقط زمانی می‌توان به لحاظ روانی به فردی کمک کرد که از تکنیک‌های همدلی آگاه باشیم.
سخن پایانی به مهربانی
درک تفاوت‌های میان همدلی و همدردی به شما کمک می‌کند تا بتوانید هر کدام از آن‌ها را در شرایط مخصوص به خود استفاده کنید. اگر همدلی و همدردی توسط افراد آگاه و متخصص صورت بگیرد، مسلماً نتایج روانی بسیار خوبی خواهد داشت. خوشبختانه در موسسه خیریه “به مهربانی” مددکاران و مشاوران حرفه‌ای و باتجربه به قشر آسیب دیده جامعه کمک‌رسانی می‌کنند. مددکاران با استفاده اصولی از تکنیک‌های همدلی سعی می‌کنند که مشکلات خانواده‌های تحت پوشش را کنکاش کرده و برای حل آن‌ها اقدامات لازم را به‌کار گیرند. چنانچه شما هم در این زمینه دارای تحصیلات مرتبط هستید می‌توانید همکاری خود را با موسسه ما شروع کنید. امیدواریم که این مطلب فرق همدلی و همدردی را به‌طور جامع برای شما روشن کرده باشد.
بخوانید درباره: ضرورت کمک به نیازمندان چیست؟
از این‌که تا پایان این مطلب با “به مهربانی” همراه بودید بسیار سپاسگزاریم. مشتاقیم تا نظرات و پیشنهادات شما را در این زمینه دریافت کنیم. همچنین کارشناسان ما در اسرع وقت پاسخگوی شما عزیزان خواهند بود.
