دنیای کودکان بسیار رنگارنگ و زیباست. آنها دنیا را از دریچه چشم خود می‌بینند و جهان را با ادراک خود می‌فهمند. اگر چیزی از کودکی‌تان به‌یاد بیاورید و یا فرزندی داشته باشید، می‌توانید دنیای زیبای آنها را بفهمید. هر کودکی در این دنیا حق زندگی آرام و بی‌دغدغه دارد، چراکه والدین‌شان آنها را به این دنیا دعوت کرده‌اند. امکانات اولیه برای زندگی خوب، رفاه، آسایش، عشق، محبت، تحصیل همه و همه حق کودکان است.
بخوانید درباره : مسئولیت اجتماعی (خیریه)
آنها برای مراقبت از خود بسیار ضعیف هستند و این مسئولیت والدین آن‌هاست که زندگی خوبی را برای آنها فراهم کنند. حال فکر کنید تعداد زیادی از این کودکان در سراسر جهان به‌جای دنیای رنگی، یک کودکی سیاه را تجربه می‌کنند. هیچ کودک پاک و معصومی لایق دنیای سیاه نیست. همه کودکان، بی‌گناه و معصوم هستند و اگر سرپرستی برایشان وجود نداشته باشد که آنها را به آینده‌ای روشن هدایت کند چه بر سر این کودکان خواهد آمد؟
تعریف کودک بی سرپرست و بدسرپرست به زبان ساده
کودکان بی سرپرست به آن دسته از کودکان گفته می‌شود که به هر دلیلی والدین خود را از دست داده‌اند و یا این‌که والدین، آنها را رها کرده‌اند. این کودکان فاقد سرپرست موثر برای ادامه زندگی هستند.
کودکان بدسرپرست به آن دسته از کودکانی گفته می‌شود که به‌دلیل ناتوانی و نالایقی سرپرست، زندگی راحتی ندارند. بعضی از این کودکان به‌دلیل از دست دادن والدین خود به دست دیگران سپرده شده‌اند. برخی دیگر نیز دارای سرپرستی با معلولیت، بیماری‌های نادر و استثنایی هستند. تعدادی دیگر هم وجود دارند که والدینی ناتوان و بیمار دارند مانند معتادان و یا زندانیان دارد. تعداد زیادی هم دارای یک سرپرست فقیر هستند.
تفاوت اصلی کودکان بدسرپرست و بی سرپرست
این کودکان از لحاظ شرایط زندگی، شرایط روحی، امکانات زندگی، شرایط تربیتی و بسیاری از موارد دیگر باهم تفاوت دارند. در کودکان بی‌سرپرست، فقدان حمایت روحی از طرف والدین یکی از معضلات بزرگ آن‌هاست. این کمبودها باعث ایجاد استرس، اضطراب، غم و تشویش در این کودکان می‌شود که آنها را به‌سمت ناهنجاری‌های اجتماعی متفاوتی می‌کشاند.
در کودکان بدسرپرست مشکلات روحی ناشی از نالایقی و ناتوانی سرپرست و نداشتن احساس امنیت از هر لحاظ برای آنها است. کودکان بدسرپرست معمولاً احساس محبت و عشق کمتری به سرپرست خود دارند. کودکان بی‌سرپرست باوجود شرایط سخت، عشق و علاقه خود را حفظ می‌کنند.
بخوانید درباره :کودکان بازمانده از تحصیل؛ ناهنجاری سوزناک اجتماعی
در هر صورت، کمبود حمایت‌های روانی، روی شخصیت و رفتار کودکان تأثیر می‌گذارد؛ اما نوع این کمبودها در کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست بسیار متفاوت است. هرکدام از این کمبودها اثرات سوء دارند که در آینده آنها و جامعه اثرات مخربی می‌گذارد.
اصلی ترین نیازها و کمبودهای کودکان بدسرپرست و بی سرپرست
ابتدایی‌ترین نیازهای یک کودک، تامین نیازهای مربوط به جسم اوست. کودک برای رشد، نیازهای تغذیه‌ای و اولیه دارد؛ مانند سرپناه مناسب، پوشاک، خوردن وعده‌های غذایی کامل و مناسب برای رشد، مراقبت‌های بهداشتی، مراقبت‌های دهان و دندان و… که بسته به شرایط و سن این کودکان نیازهای آنها بسیار متفاوت است.
پس از تامین این نیازهای جسمانی، نیازهای روانی و اجتماعی کودک یکی از اصلی‌ترین نیازهای اوست. تربیت مناسب و آموزش خوب برای رشد هر کودکی نیاز است. اغلب این کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست از شرایط جسمانی و روانی بسیار ضعیفی برخوردار هستند و حتی بسیاری از آنها امکاناتی در حد صفر دارند.
همچنین بخوانید : برگزاری کلاس های تقویتی در خیریه دارالاکرام
یکی از اصلی‌ترین نیازهای روانی آنها عشق و محبت و توجه است. چیزی که در زندگی این کودکان خیلی کم و یا اصلاً وجود ندارد. درک، همدلی و مراقبت، از نیازهای ضروری کودک است. کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست معمولاً از این نعمت‌ها محروم هستند.
اکثر این کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست در مراکز شبانه‌روزی رشد می‌کنند. این مراکز هدف‌شان تأمین نیازهای اصلی کودک است؛ اما در انتقال این کودکان به این مراکز درست است آسیب‌های کمتری به آنها وارد می‌شود اما همچنان کافی نیست. میزان عشق و توجهی که در این مراکز به کودکان القا می‌شود واقعاً پاسخگوی نیاز آنها نیست.
شرایط زندگی کودکان بدسرپرست
شرایط زندگی کودکان بدسرپرست با کودکان بی‌سرپرست متفاوت است. به‌هرحال کمبودها روی شخصیت کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست تأثیر می‌گذارند. این کمبودها هم در تأثیر رفتارهای آنها بر رفتار جامعه مؤثر است. کودکان از والدین و سرپرست خود آموزش می‌بینند. این آموزش‌ها به‌صورت منفی از سمت والدین آنها خطرات بسیاری دارد.
کودکانی که دارای والدین معتاد به مواد مخدر هستند، بیشتر در خطر ابتلا و انتقال اعتیاد به جامعه هستند. همچنین آنان که والدینی مجرم، الکلی و غیره دارند رفتارهای پدر مادر برایشان بسیار قابل‌قبول و تاثیرگذار است. درنتیجه این کودکان رفتار سرپرست خود را به جامعه انعکاس می‌دهند.
شرایط زندگی کودکان بی سرپرست
با بررسی‌هایی که روی کودکان بی‌سرپرست از بُعد شخصیتی انجام شده، نتایج قابل توجهی به‌دست آمده است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که این کودکان به‌دلیل فقدان والدین قطعاً کمبودهایی را احساس می‌کنند. آنها ممکن است برای جبران این کمبودها به ناهنجاری‌های زیادی رو بیاورند. ممکن است کودکان به‌دنبال پیدا کردن دوستانی بروند که آنها را جایگزین خانواده کنند. انتخاب دوست بدون نظارت والدین در این سن سبب انتخاب‌های نادرست می‌شود. این اشتباهات در انتخاب دوست موجب ضربه خوردن به احساسات این کودکان نیز می‌شود.
آسیب های کودکان بی سرپرست و بدسرپرست
1. فقدان اعتماد به نفس در زندگی
به‌دلیل آسیب‌هایی که از طرف سرپرست به کودک تحمیل می‌شود، این کودکان دچار کمبود اعتمادبه‌نفس می‌شوند. همچنین کودکان بی‌سرپرست به‌دلیل نبود حمایت و فقدان والدین دچار ضعف شدید در اعتمادبه‌نفس می‌شوند. این کودکان فرصتی برای ارائه استعدادها و توانایی‌های خود را ندارند، بنابراین سرخورده می‌شوند.
2. اضطراب فردی و اجتماعی
به‌دلیل واکنش‌های والدین و یا جامعه، زمینه اضطراب‌های شدید برای این کودکان به‌وجود می‌آید. به‌گونه‌ای که در مواقع عادی هم دچار اضطراب هستند.
3. خشم و احساسات منفی
بهداشت روان یکی از مقوله‌هایی است که در این نوع کودکان بسیار ضعیف است. به‌دلیل ورود زودهنگام به جامعه یا تحمیل رفتارهای نامناسب از طرف سرپرست بر آنها معمولاً دچار خشم و احساسات منفی زیادی هستند. در واقع این خشم را از جامعه و سرپرست یاد می‌گیرند.
4. احساس تنهایی و پوچی
به‌دلیل تنهایی زیاد، این کودکان عموماً با کسی ارتباط برقرار نمی‌کنند و دور از جامعه می‌مانند. در واقع مهارتهای فردی و اجتماعی ضعیفی دارند.
5. افسردگی و روان پریشی
این کودکان نسبت به هم‌سن‌و‌سال‌های خود خیلی بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی قرار دارند؛ زیرا تنهایی، سرکوب احساسات، دریافت نکردن عاطفه درنتیجه تنهایی و سرکوب کردن احساسات و دریافت نکردن عاطفه و… باعث ایجاد افسردگی می‌شوند.
6. ناتوانی در ابراز احساسات
این افراد به‌دلیل این‌که ابراز احساسات را نیاموختند یا هنگام ابراز احساسات دچار سرکوب شده‌اند معمولاً در ابراز احساسات ناتوان هستند.
7. ناامیدی
آنها معمولاً نسبت به هیچ چیز در زندگی احساس خوبی ندارند و نمی‌توانند فکر کنند که اتفاقات خوبی در انتظار آن‌هاست.
8. نافرمانی
این کودکان با نافرمانی و سرپیچی کردن می‌خواهند تخلیه احساسات انجام دهند که این رفتارها ممکن است به سمت‌وسوی بی‌عدالتی و بی‌قانونی کشیده شود.
9. وابستگی زیاد و شدید
این کودکان به هر شخصی که در زندگی‌شان ورود پیدا کند و بتوانند به آنها نزدیک شوند خیلی زود وابسته می‌شوند. وابستگی آنها به‌قدری شدید است که در صورت دور شدن یا جدا شدن حتی می‌توانند به خودشان یا شخص مقابل آسیب بزنند.
آمار کودکان بدسرپرست و بی سرپرست در ایران
طبق آماری که اخیراً از سازمان بهزیستی کشور ارائه شده است، در حال حاضر بیش از 24 هزار کودک بی‌سرپرست و بدسرپرست تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور وجود دارند که در مراکز و خانه‌های کودک و نوجوان نگهداری می‌شوند.
طبق آمارهای رسمی، به‌طور متوسط سالانه ۹۰۰ کودک به فرزندان بهزیستی اضافه می‌شوند. این کودکان به‌دلایل مختلفی مانند بدسرپرستی والدین، زندان رفتن آنها، طلاق، اعتیاد و بی‌سرپرستی تحت پوشش بهزیستی قرار می‌گیرند. البته تعداد کودکان سرراهی نیز کم نیستند. همچنین آمارها می‌گویند سالانه 900 کودک از سازمان بهزیستی ترخیص می‌شوند.
مطابق یک آمار قدیمی‌تر، وزارت تعاون، کار و امور اجتماعی از نگهداری ۲۲۵۰۰ کودک بی‌سرپرست تحت پوشش در مراکز این نهاد در سطح کشور خبر داد و گفت که از این تعداد، ۹۵۰۰ نفر کودک بی‌سرپرست در قالب شبه خانواده سرپرستی می‌شوند.
وظیفه خیریه ها در قبال کودکان بی سرپرست و بد سرپرست
تعریف نیکوکاری یعنی هر امر نیک و خوبی که می‌تواند انسان را رشد بدهد و به تعالی او کمک کند مفهوم نیکوکاری دارد و این امور می‌تواند کمک‌های مالی یا معنوی باشند.
خیریه‌هایی مانند موسسه دارالاکرام، هدف اصلی‌شان یافتن این کودکان و کمک به آنها در تحصیل و زندگی است. موسسع خیریه دارالاکرام به‌کمک مددکاران خود، این کودکان نیازمند را شناسایی می‌کند. پس از شناسایی آنها، در راستای کمک به تحصیل، زندگی بهتر و ساختن آینده آنها قدم برمی‌دارد.
بیشتر بدانید : حوزه فعالیت موسسات خیریه
این موسسه علاوه بر رفع نیازهای مادی با آموزش صحیح، استعدادیابی آنها را به‌سمت یادگیری مهارتهای گوناگون برای آینده‌شان هدایت می‌کند. موسسه خیریه دارالاکرام تمام نیازهای کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست و خلأهای روحی و جسمی آنها را در نظر می‌گیرد و بسیاری از این مشکلات را با کمک روانشناسان و جلسات مشاوره بهبود می‌دهند. هدف دارالاکرام هدیه دادن عشق، توجه، محبت و آینده درخشان به کودکان مستعد و باانگیزه‌ای است که والدین خود را از دست داده یا بدسرپرست هستند.
فعالیتهای دارالاکرام برای کودکان بدسرپرست و بی سرپرست
- شناسایی کودکان بی سرپرست و بدسرپرست
- آموزش صحیح به این کودکان
- رفع نیازهای روحی و معنوی
- آموزشهای فرهنگی و اجتماعی و اخلاقی
- بررسی وضعیت بهداشتی و رفع مشکلات آنها
- بررسی وضعیت جسمانی و رشد کودک و رفع مشکلات آنها
- آموزش مهارتهای آمادگی برای ورود به جامعه
- آموزش مهارتهای شغلی
- آموزش مهارت برقراری ارتباط با دیگران
این موارد تنها بخشی از فعالیتهای دارالاکرام است. تمام خیرین و نیکوکاران در این فعالیت‌ها نقش دارند و دارالاکرام آنها را با کودکان آشنا می‌کند.
سخن پایانی دارالاکرام
در این مقاله، معنای واقعی کودکان بی سرپرست و بد سرپرست را بررسی کردیم و سپس به بررسی معضلات و آسیب‌های آنها پرداختیم. نقش خیریه‌ها را در زندگی آنها بررسی کردیم. سپاس از این‌که تا پایان مقاله با دارالاکرام همراه بودید. اگر کودک نیازمندی را می‌شناسید حتماً به ما معرفی کنید. مشتاقانه منتظر نظرها و پیشنهاد‌های شما عزیزان هستیم. کارشناسان ما در اسرع وقت پاسخگو شما خواهند بود.
