برخورداری از آموزش مناسب و حرفه‌ای حق هر انسانی است که باید به‌صورت طبیعی در دسترس همه باشد. با این حال شاهد آن هستیم که تعداد زیادی از کودکان امکان برخورداری از تحصیلات مناسب را ندراند. وقتی زمینه تحصیل برای کودکان فراهم نباشد، مسلماً آینده آن‌ها نیز در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد. در ادامه به‌طور مفصل به بررسی معضل کودکان بازمانده از تحصیل می‌پردازیم. همچنین عوامل ایجاد این ناهنجاری‌ها و راهکارهایی برای حل آن‌ها را نیز بررسی می‌کنیم. پس تا انتها با “به مهربانی” همراه باشید.
کودک بازمانده از تحصیل به چه کودکی گفته می‌شود؟
داشتن امکانات و فرصت‌های مناسب برای تحصیل از اهمیت بالایی برخوردار است که باید شرایط عالی برای همه افراد فراهم شود. هر ساله تعداد زیادی از کودکان به‌دلایل مختلف قادر به ادامه دادن تحصیلات خود نیستند. کودک بازمانده از تحصیل به کسی گفته می‌شود که به‌دلیل یک عامل خارجی از ادامه تحصیل محروم می‌شود. ذکر این نکته ضروری است که کودکان بازمانده از تحصیل فرصت‌های اجتماعی بسیار زیادی را در آینده از دست می‌دهند. متاسفانه بسیاری از این کودکان با همان سن پایین خود وارد پروسه کار می‌شوند که چالش‌های خاص خود را به‌دنبال دارد.
بسیاری از مشاغل و استفاده از فرصت‌های زندگی، در گرو داشتن مدارک آموزشی است. همچنین هر چقدر سواد و آگاهی افراد بیشتر باشد، بهتر می‌توانند زندگی خود را مدیریت کنند. بی‌سوادی آن هم در قرن بیست و یکم برای یک کودک ایرانی بسیار غم‌انگیز است. متاسفانه در بین کودکانی که از تحصیل بازمانده‌اند نخبگان زیادی وجود دارند که هیچوقت توانایی‌های آن‌ها شناخته نمی‌شود. کودک زباله‌گردی که می‌توانست یک نخبه ریاضی باشد، اکنون برای به‌دست آوردن لقمه‌ای نان جان می‌کند. این دردها دل هر انسان شریفی را به‌درد می‌آورد.
مهم‌ترین عوامل ترک تحصیل کودکان
ترک تحصیل کردن کودکان به عوامل مختلفی بستگی دارد که هر کدام از آن‌ها باید به‌صورت مجزا بررسی شود. یکی از این دلایل نبود امکانات آموزشی در مناطق محروم است. در بسیاری از مناطق، مدارس مناسب برای تحصیل وجود ندارد و یا این‌که مدارس پایه‌های بالاتر ایجاد نشده است. به‌همین علت در مناطق محروم شاهد بیشترین ترک تحصیل کودکان هستیم که بسیار ناراحت‌کننده است. عامل بعدی ترک تحصیل کودکان، فقر است. بزرگترین مصیبتی که می‌توان برای یک خانواده متصور شد فقر است. با این‌که مدارس دولتی در اکثر نقاط ایران آموزش رایگان ارائه می‌دهند ولی با این حال هنوز هم هستند کودکانی که به‌خاطر نداری ترک تحصیل می‌کنند.
هزینه‌های مدرسه شامل لباس، کیف، کتاب و کفش جزو ضروریات هستند که برخی از خانواده‌ها همین موارد اولیه را نیز نمی‌توانند تامین کنند. تبعیض جنسیتی نیز در موضوع ترک تحصیل دختران در برخی از مناطق دیده می‌شود. متاسفانه هنوز برخی از خانواده‌ها فکر می‌کنند که دختر نباید از حد مشخصی بیشتر بداند و به بهانه‌های مختلف مانع ادامه تحصیل دختران می‌شوند. در بین عوامل ترک تحصیل کودکان باید به بی‌سرپرستی یا بدسرپرست بودن نیز اشاره کرد. نداشتن یک حامی همچون پدر خوب می‌تواند زمینه را برای ترک تحصیل فرزند مهیا کند.
اقدامات یونیسف برای این کودکان
سازمان ملل یکی از رکن‌های مهم حقوق‌بشری در جهان است که شرایط کلی جهان را رصد می‌کند. صندوق کودکان ملل متحد United Nations Children’s Fund یکی از مهم‌ترین بخش‌های سازمان ملل است. این قسمت به‌طور اختصاصی به مسائل کودکان در سراسر جهان می‌پردازد که به اختصار یونیسف UNISCEF خوانده می‌شود. این سازمان در راستای کمک به کودکان اقدامات مختلفی را انجام می‌دهد. قسمتی از این فعالیت‌ها مربوط به پیشگیری از ترک تحصیل کودکان است. یونیسف در ایران نیز برنامه‌های ویژه خود را دنبال می‌کند تا مسئله کودکان بازمانده از تحصیل به کمترین حد خود برسد.
برآوردهای یونیسف در ایران نشان می‌دهد که بخش زیادی از بازماندگان از تحصیل را مهاجران افغانستانی تشکیل می‌دهند. یونیسف همکاری نزدیکی را با دولت ایران آغاز کرده است و پیگیر مسائل این کودکان است. در راستای همین پیگیری‌ها، از سال ۹۴ امکان تحصیل کودکان پناهجو نیز در ایران فراهم شد. همچنین این صندوق برای بهبود شرایط تحصیل در مناطق مرزی یا دورافتاده اعتباراتی را در نظر می‌گیرد. البته نباید فراموش کرد که اقدامات یونیسف به هیچ وجه پاسخگوی همه نیازها نیست و باید خیرین عزیز نیز در این مورد دست به‌کار شوند.
بررسی آسیب اجتماعی
زندگی برای همه انسان‌ها به یک شکل آغاز نمی‌شود. هیچ یک از ما انتخاب نکرده‌ایم که در چه خانواده‌ای به دنیا بیاییم. همه ما روزی چشمان خود را باز کردیم و پدر و مادرمان را شناختیم. در این بین هزاران کودک معصوم و بی‌گناه در خانواده‌هایی با جیب خالی در نقاط دورافتاده ایران به دنیا می‌آیند. به‌راستی گناه این کودکان چیست که در چنین شرایطی به دنیا آمده‌آند؟ بسیاری از این بچه‌ها باید برای بقا و زنده ماندن خود تلاش کنند. حتی وقتی بزرگ‌تر می‌شوند به‌خاطر مشکلات، از تحصیل بازمی‌مانند و فرصت‌های زندگی را از دست می‌دهند.
معضلات اجتماعی ترک تحصیل به‌قدری زیاد است که نمی‌توان همه آن‌ها را شمرد. بالا رفتن آمار کودکان کار به بازماندگی از تحصیل ارتباط دارد. همچنین ممکن است نبود آموزش، کودک قصه ما را به راه‌های خطرناک‌تری همچون اعتیاد و بزهکاری بکشاند. هیچ چیزی غمبارتر از دیدن چهره معصوم کودک کار نیست. او کسی است که برای زنده ماندن خود چاره‌ای جز کار کردن ندارد. بازماندگی از تحصیل می‌تواند آمار فقر، جرم و جنایت و فحشا را بالا ببرد. هر کدام از این مشکلات، این پتانسیل را دارد که یک جامعه را به ورطه نابودی بکشاند پس حتماً لازم است که به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته باشیم.
مقایسه آمار دختران و پسران بازمانده از تحصیل
در حال حاضر آمار دقیقی از تعداد کودکان بازمانده از تحصیل در دسترس نیست و منابع مختلف عددهای متفاوتی را ذکر می‌کنند. با این حال از آن‌جایی که یونیسف یک سازمان معتبر است، بر داده‌های آن استناد می‌کنیم. برای مثال، یونیسف اعلام کرده است که در سال تحصیلی ۱۳۹۵ شمسی، ۷۷۰ هزار کودک در ایران از تحصیل بازمانده‌اند. این آمار بسیار تکان‌دهنده و سوزناک است، زیرا از شرایط وخیم بازماندگان از تحصیل گزارش می‌دهد. یک گزارش دیگر از خانم ابتکار که مشاور رئیس‌جمهور وقت در امور زنان بودند تعجب همه را برانگیخت! تعداد دختران بازمانده از تحصیل، ۳ برابر بیشتر از پسرها است. اصلی‌ترین دلیل این‌که دختران بیشتر ترک تحصیل کرده‌اند به مسائل فرهنگی برمی‌گردد.
در بسیاری از مناطق، خانواده‌ها اهمیت زیادی به تحصیل دختران نمی‌دهند. در این بین نقش کودک‌همسری نیز بسیار پررنگ است. برخی از دختران به‌دلیل ازدواج در سنین پایین، ترک تحصیل می‌کنند. البته مسائلی همچون فقر و نبود امکانات آموزشی مناسب برای دختران نیز از دیگر عواملی است که باید به آن دقت کنید. امیدواریم که با فرهنگ‌سازی درست و تامین نیازها، هیچ دختری به جرم دختر بودن از تحصیل محروم نشود. جنسیت نیز همچون محل تولد، انتخاب شخصی ما نبوده است. پس هر کس باید بدون توجه به جنسیت از برترین امکانات آموزشی برخوردار شود.
نقش جامعه و خیریه‌ها در کاهش تعداد کودکان باز مانده از تحصیل
هر ساله هزاران کودک به‌دلایل مختلف قادر به ادامه تحصیل نیستند و به‌همین راحتی آرزوهای آن‌ها بر باد می‌رود. هر یک کودک بازمانده از تحصیل، انسانی است که دوست دارد یک زندگی خوب را در آینده تجربه کند. خیلی از آن‌ها دوست دارند درس‌شان را ادامه دهند و فرصت‌های شغلی خوبی به‌دست آوردند. تعداد زیادی از این کودکان در شرایط اسفباری زندگی می‌کنند که امیدوارند تحصیل، روزنه امیدی برای آینده روشن آن‌ها باشد. حال تصور کنید که همین کورسوی امید نیز خاموش شود.
اگر پسر باشی باید بلافاصله وارد دنیای بی‌رحم کار شوی چون یا پدر نیست یا این‌که بود و نبودش فرقی نمی‌کند. خیلی از دختران نیز باید آرزوهای شغلی‌شان را فراموش کنند و به حجله بروند. این سرنوشت غمبار هزاران کودک در ایران است. به‌طور قطع هیچ کار خیری به اندازه کمک به این کودکان اهمیت ندارد. اگر جامعه و خیرین، خود را در برابر این کودکان مسئول بدانند، مسلماً زندگی بسیاری از آنان از نابودی نجات پیدا می‌کند. اگر شما هم به‌عنوان یک انسان شریف توان نجات زندگی این کودکان بی‌گناه را دارید، حتماً این عمل پسندیده را انجام دهید.
همچنین بخوانید : مسئولیت اجتماعی چیست؟
چرا کودکان از تحصیل باز می مانند؟
هر انسانی در نوع خود دارای حق‌وحقوق طبیعی است که باید به‌صورت ویژه از آن برخوردار شود. حق تحصیل، یک اصل بسیار ساده است که باید همه افراد از آن برخوردار باشند. این در حالی است که تعداد زیادی از کودکان از تحصیل محروم می‌شوند. بسیاری از کودکان با معضلی به نام بدسرپرستی روبرو هستند. این موضوع سبب شده است که حتی برخی از والدین، خود مانع تحصیل فرزندشان شوند. از طرفی نیز نداشتن شناسنامه و هویت یکی دیگر از دلایل بازماندن از تحصیل است. این معضل بیشتر در میان کودکان مهاجر دیده می‌شود.
با این وجود کودکان ایرانی زیادی نیز در مناطق محروم هستند که حتی یک شناسنامه ساده هم ندارند. صدای این کودکان مظلوم و بینوا به هیچ جایی نمی‌رسد. در این بین نقش فقر نیز در ترک تحصیل کودکان بسیار پررنگ است. باورکردنی نیست که بعضی از والدین به‌دلیل فقر حتی حاضر به فروش بچه خود هستند! پس قطعاً چنین والدینی هیچ ابایی از ترک تحصیل فرزندان خود نیز ندارد. بازماندن از تحصیل با هر دلیلی قابل قبول نیست و به هر نحوی که شده باید از آن جلوگیری کرد.
سخن پایانی
هر ساله بسیاری از کودکان به‌دلیل مشکلات مختلف قادر به ادامه تحصیل نیستند. متاسفانه برخی از آن‌ها هیچوقت تحصیل را شروع هم نمی‌کنند که تا در ادامه از آن باز بمانند. در این شرایط مسلماً کمک‌های خیرین می‌تواند نجات‌بخش آینده این کودکان بی‌گناه باشد. در این مطلب از “به مهربانی” به‌بررسی کامل معضل بازماندگی از تحصیل و شرایط بهبود آن پرداختیم. ما همواره تلاش می‌کنیم تا تعداد بیشتری از کودکان را از خطر بازماندگی از تحصیل نجات دهیم.
این دنیا به مهربانی شما نیاز دارد. اگر تجربه خاصی در این زمینه دارید و یا اگر روحیه و توان حمایت از کودکان بازمانده از تحصیل را دارید، اکنون بهترین زمان و فرصت است. بی‌نهایت سپاس از این‌که تا پایان با “به مهربانی” همراه بودید. کارشناسان ما در اسرع وقت، راهنما و پاسخگوی شما عزیزان در این مسیر هستند.
