انجمنهای زیادی در دنیا با هدف کمک به کودکان کمبرخوردار در حال فعالیتند که هرکدام با استفاده از روشهای خلاقانه تلاش دارند شرایطی را مهیا کنند تا دوران کودکی که شیرینترین سال‌های زندگی هر انسانی است با تلخی و در حسرت امکانات مختلف سپری نشود. در ایران هم خیریه‌ها و انجمنهای زیادی وجود دارند که در تلاشند تا امکانات را از سطح پردرآمد جامعه به سمت کودکان محروم جامعه هدایت کنند. ماجرای تأسیس دارالاکرام یا همان موسسه خیریه حضرت اباالفضل‌العباس(ع) از این قرار است که چند نفر از خیران به این فکر می‌افتند که صندوق قرض‌الحسنه‌ای را برای کمک به نیازمندان و رفع مشکلات مالی و معیشتی افراد جامعه راه‌اندازی کنند. از ابتدا حفظ کرامت انسان‌ها از نگاه مؤسسین این مجموعه پنهان نبوده؛ به همین دلیل نیز نام مؤسسه دارالاکرام؛ یعنی خانه کرامت بر روی تابلوی این موسسه نقش بسته شد.
فعالیت‌های دارالاکرام با محوریت دانش‌آموزان نیازمند انجام می‌گیرد.محور کمک‌ها و مساعدت‌های این مجموعه حمایت‌‌های معنوی و مادی مردمی است. علاوه بر دانش‌آموز، خانواده‌های آنها نیز در لیست جامعه مخاطب دارالاکرام قرار می‌گیرند به‌طوریکه به مشکلات خواهر، برادر و پدر و مادر او نیز رسیدگی می‌شود.
دارالاکرام دانش‌آموز را از خانواده‌اش جدا نمی‌بیند
آنها معتقدند اصلی‌ترین و تنهاترین راهی که می‌توان این بچه‌ها و خانواده‌هایشان را از چرخه فقر خارج و توانمند کند، پرداختن به تحصیل آنهاست؛ نه اینکه صرفاً شخص یا موسسه و نهادی به این افراد کمک مالی کند.
محمد ابراهیم‌خانی مدیر روابط‌عمومی موسسه دارالاکرام درباره نوع حمایتی که این موسسه از کودکان می‌کند، اینگونه می‌گوید: هر دانش‌آموزی از هر جای ایران که استانداردها و شرایط تعیین‌شده در دارالاکرام را برای پذیرش داشته باشد، از طریق سامانه «به مهربانی» به مؤسسه معرفی می‌شود.
با توجه به اینکه دارالاکرام ۲۳ شعبه فعال در سراسر ایران دارد، ممکن است دانش‌آموزی از شهری معرفی شده باشد که فاقد شعبه فعال است؛ در این صورت ما در آن شهر فرد یا افرادی را به عنوان «همیار معتمد» پیدا می‌کنیم. همیار معتمد فردی است که مدارک خود را در سامانه به مهربانی بارگزاری کرده و احراز هویت شده و پس از آن متعهد شده که نماینده دارالاکرام باشد.
همیار معتمد یا کارشناس و مدیر شعبه پرونده دانش‌آموز معرفی‌شده را بررسی و در سامانه به مهربانی ثبت می‌کنند. بعد از بررسی و تصویب پرونده‌ها در ستاد مرکزی، به هر دانش‌آموز یک مددکار اجتماعی اختصاص داده می‌شود تا در کنار او باشد. دارالاکرام دانش‌آموز را جدا از خانواده‌اش نمی‌بیند. امکان ندارد عضوی از خانواده دانش‌آموز بیمار باشد و او بتواند با خیال راحت درس بخواند. پرونده‌ی دانش‌آموزانِ تصویب‌شده در لیست دانش‌آموزان منتظر پذیرش، در سامانه “به مهربانی” قرار می‌گیرد و گزارش‌های مددکاری هر دانش‌آموز بدون عکس و نام خانوادگیِ او (شامل شرایطِ آموزشی، فرهنگی، بهداشتی و درمان و غربالگری سلامت) در سامانه به مهربانی ثبت می‌شود و افراد نیکوکار با اطلاع از این پرونده‌ها، به هر میزان که بخواهند آنها را مورد حمایت قرار می‌دهند.
علاوه بر خدمات آموزشی، خدمات رایگان در حوزه‌های مشاوره و روانشناختی؛ مددکاری؛ بهداشت و درمان؛ معیشتی و اشتغال و کارآفرینی نیز در این موسسه به دانش‌آموزان ارائه می‌شود.
۸۰ درصد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل‌اند
شاید این سوال پیش به ذهن برسد که دانش‌آموزانی که معرفی می‌شوند بازمانده از تحصیل‌اند یا در حال تحصیل؟ که ابراهیم‌خانی در پاسخ اینگونه می‌گوید: طبق آمار سامانه به‌مهربانی، تقریباً ۲۰ درصد از دانش‌آموزان پذیرش‌شده بازمانده از تحصیل‌اند که از طریق پذیرش آموزشی، مشاوره و خدمات دیگر به تحصیل بازگشته‌اند اما ۸۰ درصدِ دیگر در خطر بازماندن از تحصیل بوده‌اند.
اینجا برای مددکاران هم برنامه‌های کاربردی برگزار می‌شود و آنها آموزش کافی را برای ادامه همکاری می‌بینند. اولاً مددکاران باید فارغ‌التحصیل مددکاری یا تحصیلات مرتبط با آن را داشته باشند. در صورتی که تحصیلات مددکاری داشته باشند، سیاست‌ها و منشور موسسه با آنها در میان گذاشته می‌شود و در غیر این صورت در دوره‌های مددکاری شرکت می‌کنند.
دارالاکرام از ابتدا در کنار حفظ کرامت انسان‌ها، به حفظ شفافیت مالی نیز توجه داشته است و همان‌طور که از هر کسی هر کمکی را دریافت نمی‌کند، از مردم هم می‌خواهد که بی‌اساس به نهادهای غیرشفاف کمک نکنند.
همراهان دارالاکرام در دو گروه حامیان و بانیان تعریف می‌شوند. حامی شخصی است که از یک یا چند دانش‌آموز به هر میزان که بخواهد حمایت می‌کند و مبلغ واریزی او در آخر ماه به حساب دانش‌آموز واریز می‌شود و پیامک این تراکنش از طریق بانک ملت برای حامی ارسال می‌شود. بانیان نیز نیکوکارانی‌اند که پشتیبان ارائه خدمات به دانش‌آموزانند.
هنگام ثبت‌نام، به اسم هر دانش‌آموز حسابی در یکی از بانک‌ها افتتاح و پیامک تراکنش‌ها برای حامیان نیز ارسال می‌شود. هزینه‌هایِ سربار، جاری، پرسنل و پشتیبانی دانش‌آموزان که مددکاری هم جزء آن است، هم از سوی بانی تأمین می‌شود. در دارالاکرام سه نوع مددکار حضور دارند. ۹۵ درصد مددکاران به صورت داوطلبانه همکاری می‌کنند که از طریق بهزیستی و یا تبلیغات موسسه را شناخته‌اند. بخش دوم پرسنل مددکار در ستاد و شعب‌اند که کارشان صرفاً رسیدگی به دانش‌آموزان است و بخش سوم کلینیک‌های مددکاری که در صورت نبودِ نیرویِ داوطلب و متخصص، با کلینیک‌های مددکاری که زیرمجموعه‌ی بهزیستی‌اند، قرارداد همکاری امضا می‌شود.
فرقی بین دانش‌آموزان ایرانی و غیرایرانی نیست
مهاجران، اتباع خارجی و بچه‌های بدون شناسنامه ایرانی هم می‌توانند تحت پذیرش موسسه دارالاکرام قرار بگیرند. موسسه دارالاکرام منشور دوازده‌گانه‌ای دارد که در اصل پنجم این منشور آمده است که تمام فعالیت‌های خیرخواهانه فراملی، فرامذهبی و فراجنسیتی است؛ برای همین است که تفاوتی ندارد که دانش‌آموز معرفی شده ایرانی است یا افغانستانی؛ مهم این است که او توانمند شود.
در دارالاکرام از کلماتِ تحتپوشش، بی‌سرپرست و بدسرپرست استفاده نمی‌شود. دارالاکرام کنارِ دانش‌آموز قرار می‌گیرد و بابت این همراهی با او قرارداد همکاری امضا می‌کند.
دانش‌آموزانی که خود حامی دیگران شده‌اند
ابراهیم‌خانی درباره انعقاد قرارداد می‌گوید: این قرارداد چند بند دارد که شرایط همکاری را رقم می‌زند به این صورت‌که دانش‌آموز موظف است در قبال پذیرش، درس بخواند و معدل او تا حداقل دو سال از نمره‌ای که تعیین شده پایین‌تر نیاید و به این نحو، دو جای امضا دارد؛ یکی امضای دانش‌آموز و دیگری امضای ولیّ او. این قرارداد یک بند اخلاقی هم دارد که دانش‌آموز بورسیه‌شده را متعهد می‌سازد که پس از فارغ‌التحصیلی و صاحب شغل شدن، یکی از دانش‌آموزان دارالاکرام را به هر میزان که می‌تواند پذیرش کند. خبر خوب این است که تاکنون بیش از ۱۰۰ نفر از دانش‌آموزان فارغ‌التحصیل‌شده آمده‌اند و از دانش‌آموز یا دانش‌آموزانی مثل خودشان حمایت می‌کنند که موسسان این مجموعه به آن می‌گویند “چرخه مهربانی”.
دارالاکرام از دانش‌آموزان حمایت می‌کند و به همین دلیل با آموزش و پرورش ارتباط دارد. مشارکت‌هایی هم در حوزه‌های آموزش‌محور با وزارت آموزش و پرورش داشته که از جمله آن می‌توان به طرحی به‌نام “آبا” یعنی آشتی با آموزش اشاره کرد. در طرح آبا، دانش‌آموزان مناطق دورافتاده‌ای که امکان حضور معلم در آن مناطق وجود ندارد با تجهیز یک اتاق به یک ال‌سی‌دی یا ال‌ای‌دی ۵۲ اینچ و تبلت و لپ‌تاپ و اینترنت در چرخه تحصیل می‌مانند. دارالاکرام در بین مؤسسات خیریه و نهادهای دولتی، بیشترین سهم را در تأمین تجهیزات منابع مورد نیاز برای این طرح دارد.
چالش‌های پیشروی موسسه دارالاکرام!
ابراهیم‌خانی درباره اینکه طرح آبا چند دانش‌آموز را مورد حمایت قرار داده است؟ می‌گوید: طرح آبا یکی از طرح‌های خوب بود که از سوی وزارت آموزش و پرورش مطرح شد و اگر جدی گرفته شود، شاید در مدت ٣ تا ۵ سال ۵۰- ۶۰ درصد بازماندگان از تحصیل را به چرخه‌ی تحصیل بازگرداند. جابه‌جایی و تغییر مدیران در ادارات دولتی روی سیاست‌گذاری‌ها تأثیر می‌گذارد، اما اگر طرح آبا جدی‌تر گرفته شود، می‌تواند مثمر‌ثمر باشد.
موسسه دارالاکرام در اجرای برنامه‌های خود با موانعی نیز مواجه است. موانع غیر‌قابل پیش‌بینی مثل کرونا و بلایای طبیعی از یک سو و موانع دیگری همچون تبلیغات که تا حد زیادی می‌تواند چالش‌هایی را برای عضوگیری و پذیرش افراد پیشروی این موسسه قرار دهد.
تبلیغات، فرآیندی هزینه‌بر است و برای دارالاکرام که نه فعالیت اقتصادی دارد و نه کمک دولتی قبول می‌کند، کار دشواری است و باید یک سری سیاست‌گذاری‌ها و قوانین حمایتیِ تصویب شود. خیریه‌ها هیچ سهمی از تبلیغات صدا و سیما ندارند. دارالاکرام نهادی مدنی است که مثل آموزش و پرورش برای توسعه انسانی این مرز و بوم زحمت می‌کشد، اما هیچ سهمی از تبلیغات رسانه‌ی ملی ندارد.
