خانواده، گروهی از افراد دارای یک خانه واحد و برخی از خصوصیات ژنتیکی مشابه هستند، اما اکنون نمی‌توانیم این توضیح را کافی بدانیم، زیرا خانواده چیزی فراتر از یک خانه و کروموزوم است! خانواده منبع اصلی محبت، حمایت و تشویق اعضای آن است. هیچ لذتی بالاتر از گرمای خانواده نیست تا برای فرزندان ثبات روانی ایجاد کند و درنهایت این حمایت‌های خانواده است که آینده کودک را می‌سازند.
خانواده برای کودکان شخصیتی متعادل از نظر روانی ایجاد می‌کند. این بدان معنا نیست که اعضای یک خانواده نباید باهم بحث یا مخالفت کنند. تفاوت‌ها مشخصه انسان‌هاست و دعواها اغلب بین اعضای خانواده، چه بین والدین و چه فرزندان اتفاق می‌افتد، اما این دعواها ضروری نیستند و منجر به مشکلات بی‌پایان نمی‌شوند. منظور از مشکلات خانوادگی چالش‌هایی مانند طلاق، مسائل مالی و قلدری خواهر و برادر که پتانسیل این را دارند که بر همه اعضای خانواده ازجمله کودکان تأثیر منفی بگذارد.
بخوانید درباره: انواع راه های کمک داوطلبانه به دانش آموزان نیازمند
درگیری‌های خانوادگی در دوران کودکی
درگیری‌های خانوادگی در دوران کودکی چالش‌هایی هستند که به‌وجود می‌آیند و منجر ایجاد مشکل در برقراری ارتباط، اعتماد و هماهنگی در خانواده می‌شوند.
بنابراین اکثر خانواده‌ها با اختلاف‌نظر یا تعاملات دشوار مواجه می‌شوند. سطحی از تنش یا اختلاف، بخشی عادی از زندگی خانوادگی است. وقتی اعضای خانواده می‌توانند در مقابل درگیری‌ها آرام بمانند و چالش‌های جزئی کوچک را کنار بگذارند، این درگیری‌ها در دوران کودکی خیلی مضر نمی‌شوند.
گاهی اوقات مشکلات اساسی در خانواده، بیشتر بین همسران رخ می‌دهند. بچه‌ها تنش روابط بین والدین خود را احساس می‌کنند. این مشکلات باعث ایجاد احساس ناامنی در آن‌ها می‌شوند. مشکلات این‌چنینی بر رفتار آن‌ها نیز تأثیر می‌گذارند و درون‌گرا می‌شوند یا در روابط با دیگران مشکلاتی پیدا می‌کنند(مثلاً رفتار پرخاشگرانه).همچنین دلایل دعوا بین همسران می‌تواند بسیار متفاوت باشند.
بخوانید درباره: نحوه پرداخت بورسیه به دانش آموزان چگونه است؟
پیامدهای منفی اختلافات خانوادگی روی کودکان
یکی از پیامدهای منفی اختلافات خانوادگی، بروز نوعی بی‌اعتمادی به خود از طریق ترس دائمی از آینده است. کودک ازآنچه فردا اتفاق خواهد افتاد می‌ترسد؛ زیرا احساسات خود را بر مشکلاتی که در خانه شاهد است فرافکنی می‌کند.
دنیای او که باید دنیایی پر از عشق، محبت و هماهنگی خانوادگی باشد، تبدیل به دنیایی منفور با مشکلات و کشمکش‌های فراوان می‌شود. در اینجا او اعتمادبه‌نفس خود را از دست می‌دهد و به‌دلیل این‌که در خانه تصویر مثبتی ندارد، از آینده می‌ترسد.
مشکلات بین والدین نیز روحیه فرزندان را از بین می‌برد و با ترس، وحشت، اضطراب و سردرگمی در عواطف او مشخص می‌شوند. این کودکان همچنین در مورد تعارض والدین احساس گناه دارند. کودک احساس می‌کند که او عامل درگیری‌های پدر و مادرش است.
از طریق نابسامانی‌های خانوادگی، نوعی اختلال در نظم و انضباط کودک نیز ایجاد می‌شود که منجر به مشکلاتی در مدرسه و دوستان و برادران و خواهران او خواهد شد. ازاین‌رو، توجه نکردن به این پدیده به‌دلیل تعارض والدین، رفتار نامتعادل آن‌ها و روابط ناهماهنگ آن‌ها، منجر به رفتارهای اجتماعی و انحرافی می‌شوند.
علاوه‌بر این، مشکلات خانوادگی باعث ایجاد حس ناامنی در کودک می‌شوند، بنابراین دیدگاه بدبینانه‌ای نسبت به زندگی شکل می‌گیرد و کودک ممکن است علائم افسردگی را نشان دهد. ما نمی‌توانیم از واکنش‌های بدن کوچک کودک که ضعیف می‌شود و پوست او رنگ‌پریده می‌شود اشاره نکنیم. ازنظر مطالعه، کودک از ظرفیت کمتر در درک درس، عدم تمرکز، کم‌خوابی، خصومت، گریه و علائمی ازاین‌دست رنج می‌برد که کودک را طعمه آسانی برای ظهور علائم جدی روانی و در نهایت، افسردگی می‌کند.
کودکان خردسال (بین 2 تا 3 سال) علائم دیگری نیز دارند، ازجمله تأخیر در تلفظ، اختلال راه رفتن و رشد کلی.
بخوانید درباره: بورسیه دانش آموزی در خیریه ها به چه معناست؟
علائم مشکلات خانوادگی در دوران کودکی و نوجوانی
فریاد کشیدن و جیغ زدن
کودکان دائماً با سایر اعضای خانواده در حال پرخاشگری و دادوفریاد هستند.
کناره‌گیری از خانواده و انزوا
کودک از خانواده کناره‌گیری می‌کند، تقریباً بیشتر روز را تنها یا دور از خانه سپری می‌کند که در نهایت منجر به انزوا می‌شود.
تماس‌های مکرر از مدرسه و شکایات
فرزند کودک مرتباً با والدین خود تماس می‌گیرد تا از مدرسه به خانه بیاید، یا تماس‌های زیادی از دفتر مدیر یا مشاور راهنمایی در مورد رفتارهای منفی او دریافت می‌شود.
دعوای مکرر و پرخاشگری
این کودکان با اعضای خانواده، دوستان یا افراد مختلف در مدرسه دعوا می‌کنند.
ضعف رفتاری و نداشتن مهارت‌های فردی و اجتماعی
این کودک اغلب انتخاب‌های ضعیفی انجام می‌دهد که واقعاً تأثیر منفی بر خانواده دارند. ضمن این‌که به‌مرور زمان این ضعف‌ها و نکات منفی رفتاری می‌تواند در آینده باعث بروز اعمال خلاف و دردسر شوند.
همه اعضای خانواده از دست یکدیگر عصبانی هستند
کودک به‌همراه سایر اعضای خانواده، دیگر با یکدیگر صحبت نمی‌کنند یا وقتی اعضای خانواده در حال صحبت هستند، واقعاً بحث‌برانگیز و آزاردهنده است.
تغییرات ناگهانی در رفتار
کودک تکالیف خود را انجام نمی‌دهد یا نمرات ضعیفی می‌گیرد و به‌هیچ‌عنوان صبوری ندارد و حتی ممکن است هر لحظه یک واکنش خطرناک از خود نشان دهد.
بخوانید درباره:
دلایل مشکلات خانوادگی در کودکی و نوجوانی
مشکلات خانوادگی ناشی از مسائل مختلف درون یا بیرون خانواده است. دلایل رایج مشکلات خانوادگی بر رویدادها یا آسیب‌های بزرگ مانند مرگ، طلاق، تغییر زندگی یا سلامت پزشکی/رفتاری متمرکز است.
یک راه خوب برای درک سیستم خانواده این است که خانواده را مانند چرخ‌دنده‌ها در عملکرد یک موتور ماشین ببینید. هر چرخ‌دنده ازنظر عملکردی مهم و برای کارکرد کل سیستم ضروری است. درواقع کل خانواده تحت تأثیر عمل یک عضو قرار می‌گیرد و کل خانواده می‌تواند بر یک عضو تأثیر بگذارد. اکنون دلایل اصلی که باعث ایجاد اختلال در کودک می‌شود را بخوانید:
طلاق
طلاق والدین ممکن است باعث شود بچه‌ها احساس اضطراب کنند. ممکن است به‌هم بریزند یا دچار افسردگی شوند. درنتیجه ممکن است این کودکان رفتارهایی ناشی از شرمندگی، خجالت، عصبانیت، احساس گناه و عزاداری یا افت وضعیت تحصیلی در مدرسه را از خودشان نشان دهند.
والدین معتاد به مواد مخدر یا الکل
اعتیاد به الکل یا مواد مخدر، می‌تواند کودک را ناراحت یا مضطرب کند. هنگامی که والدین با اعتیاد درگیر هستند، احتمالاً نمی‌توانند به‌اندازه کافی به بچه‌هایشان توجه داشته باشند. درگیری و هضم این مسئله برای بچه‌ها بسیار سخت خواهد بود.
والدینِ مورد سوءاستفاده در اجتماع
والدینی که مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند، اعتمادبه‌نفس کمی دارند. این معضل سبب می‌شود در شرایطی که مورد سوءاستفاده قرار دارند بمانند. والدینی که مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند معمولاً خودشان دچار اضطراب و افسردگی می‌شوند. این پدر و مادرها احساسات احساس اضطراب و افسردگی را به بچه‌ها هم منتقل می‌کنند.
پدر یا مادر سوءاستفاده گر
این والدین فرزندان خود را وادار به انجام کارهای ناپسند و غیرمعقول می‌کنند.
پدر و مادرهای غرغرو یا منتقدان همیشگی
پدر و مادرهایی که غرغرو هستند یا مدام انتقاد می‌کنند؛ این والدین باعث می‌شوند بچه‌ها را خسته، مأیوس یا عصبانی کنند. این پدر و مادرها در مدیریت کردن شرایط خودشان ناتوان هستند. آن‌ها مسئولیت‌های خودشان را به‌عهده نمی‌گیرند و معمولاً کودکان را موردانتقاد قرار می‌دهند.
پدر و مادرهایی که بیش‌ازاندازه مراقب بچه‌ها هستند
این والدین بیش‌ازاندازه مراقب بچه‌ها هستند و قوانین سختگیرانه برای آن‌ها قرار می‌دهند که باعث آزار و اذیت کودکان‌شان می‌شود.
پدر و مادرهای دعوا کار
آن‌ها کودکان را با قرار دادن در شرایط تنش‌زا دچار استرس و اضطراب می‌کنند.
ازدواج مجدد یکی از والدین
با ازدواج مجدد کودکان ممکن است گیج شوند و محبت اصلی را دریافت نکنند. این مورد می‌تواند باعث سرخوردگی و ناراحتی آن‌ها می‌شود.
بخوانید درباره: فرق همدلی و همدردی به زبان ساده و کاربردی
چه زمانی برای دریافت کمک در مشکلات خانوادگی مناسب است؟
گاهی اوقات، خانواده‌ها می‌توانند با تکیه‌بر یکدیگر و قدرت شخصی هر یک، از وقایع مهم عبور کنند. در مواقع دیگر خانواده‌ها زیر بار این بار اضافی رنج می‌برند. هنگامی‌که اعضای خانواده انعطاف‌پذیر باشند، اگر قبل از بروز مشکل زندگی سالمی داشته باشند می‌توانند از آن گذر کنند.
بااین‌حال، اگر خانواده از قبل تحت‌فشار باشد، یک رویداد مهم ممکن است برای خراب کردن کل خانه کافی باشد. اگر رویدادهای مهمی برای خانواده شما اتفاق افتاده است و به‌نظر می‌رسد که مشکلات بدتر شده یا به‌دلیل یک رویداد بزرگ همان‌طور که در بخش بالا توضیح دادیم، یک روانشناس یا درمانگر خانواده می‌تواند از خانواده شما حمایت کند.
کمک به کودکان در معرض مشکلات خانوادگی
در سراسر کشور کودکان زیادی وجود دارند که به‌دلیل مشکلات حاد خانوادگی، به کار زودهنگام، تکدی‌گری، کودک همسری و غیره روی آورده‌اند. در همین راستا آمارها نشان می‌دهند تعداد 70 هزار کودک کار در کشور وجود دارند.
موسسه خیریه دارالاکرام با تلاش برای حمایت از این کودکان، سعی بر این دارد آن‌ها را در راه تحصیل هدایت کند. این نوع کودکان که به‌دلیل فقر خانواده نمی‌توانند آینده‌ای داشته باشند، استعدادهایشان تلف خواهد شد.
موسسه خیریه دارالاکرام با شناسایی کودکان فقیر و حمایت از آن‌ها به فکر ساختن ایرانی آباد است؛ زیرا این کودکان با محروم ماندن از تحصیل فقر را در جامعه اشاعه می‌دهند.
فعالیت‌های دارالاکرام برای کودکان فقیر و بدسرپرست و بی‌سرپرست بسیار گسترده است. این خیریه علاوه‌بر حمایت از تحصیل، با برگزاری دوره‌های روان‌شناسی به بهبود حال آن‌ها و خانواده‌های درمانده‌شان کمک می‌کند. حمایت روانی این کودکان همواره برای دارالاکرام اهمیت داشته و همچنین حمایت روانی سرپرستان این کودک همیشه جزو اولویت‌های دارالاکرام است.
سخن پایانی دارالاکرام
در این مقاله به بررسی درگیری‌های خانوادگی، پیامدهای آن‌ها بر کودکان، علائم کودکانِ در معرض مشکلات، دلایل مشکلات خانوادگی پرداختیم. سپس بررسی کردیم چه زمانی برای مقابله با این مشکلات مناسب است. موسسه خیریه دارالاکرام سال‌هاست آماده کمک به کودکان این خانواده‌های درمانده است. خانواده‌هایی که مشکلات آن‌ها بسیار حاد شده و دیگر امیدی به آینده و ادامه تحصیل کودکان آن‌ها نیست.
در همه این سال‌ها خیرین زیادی همراه ما بودند. همچنان برای کمک به کودکان محروم از تحصیل و یا بی‌بضاعت، نیازمند یاری شما خیرین هستیم. اگر شما هم وضعیت مالی خوبی دارید، با کمک به آینده این کودکان، آینده سرزمینمان را بسازید. اگر هم کودکی را می‌شناسید که نیازمند کمک است، حتماً به ما معرفی کنید.
ممنون که تا پایان مقاله پابه‌پای ما همراه بودید. بی‌صبرانه منتظر شنیدن نظرات و پیشنهاد‌های سازنده شما هستیم. کارشناسان ما در اسرع وقت برای پاسخ‌گویی به سؤالات شما خیرین عزیز آماده هستند.
