به بچه‌ها و نوجوانانی که زیر سن قانونی هستند (زیر ۱۸ سال) و مشغول درآمدزایی از طریق شغل‌های کاذب، خلاف و سنگین هستند، کودک کار می‌گویند. کودک کاری نه تنها در ایران بلکه در جهان بعنوان یک فاجعه شناخته می‌شود.
علت کودک کاری، اکثرا وضعیت اقتصادی ضعیف خانواده است و برخی از کودکان کار نیز گرفتار باندهای کودک کاری بوده و برای داشتن یک سرپناه و یک لقمه نان مجبور به کار در سنین کم هستند.
موسسه و بنیادهای زیادی همچون دارالاکرام برای حمایت از کودکان کار تاسیس شده‌اند تا با همراهی خیرین و همدلی مردم از کار اجباری کودکان جلوگیری کنند و آن‌ها نیز همچون فرزندانمان طعم کودکی کردن را بچشند. حتم دارم اگر یک بار فرزند خودتان را به‌جای پسر بچه‌ای که کفش‌ها را واکس می‌زند یا دختر بچه‌ای که گل می‌فروشد متصور شوید، بدون وقفه هر میزان پولی که در توان داشته باشید را برای رفع نیاز و مشکلات این بچه‌ها اهدا می‌کنید.
نکته‌ای که در این مورد وجود دارد این است که بله شما و تقریبا اکثر جامعه گمان می‌کنند کمک یا انفاق کردن فقط بایستی نقدی باشد در صورتی که چنین نیست و شما می‌توانید با روش‌های دیگری از بچه‌های کار حمایت کنید و جلوی گسترش این فاجعه (کودک کاری) را بگیرید، اما قبل از آن باید بدانید کودکان کار به چه حمایت‌هایی نیاز دارند؟
بیشتر بخوانید: بورسیه تحصیلی دانش آموزان در خیریه
ایجاد شغل برای والدین کودک کار بهترین نوع حمایت است
کودکان کار از تمام جهات و جوانب نیازمند کمک و حمایت همه جانبه هستند، اما ما می‌خواهیم با بررسی اینکه کودکان کار به چه حمایت‌هایی نیاز دارند؟
مهم‌ترین فعالیت‌ها و اعمالی که شما می‌توانید در راستای حمایت از کودکان کار انجام دهید را نام ببریم. اولویت اول با اشتغال سرپرست کودکان کار است.
اگر سرپرست کودک شغل معقول با درآمد قابل قبولی داشته باشد و از پس مخارج اصلی مثل اجاره خانه و تهیه خواروبار بر بیاید مطمئنا نیازی ندارد تا فرزند خود را مجبور به کار کند.
کودکان کار به دلیل داشتن سرپرست معلول، پدر معتاد، والد بیمار بیکار یا نبود والد مجبور به کار و روی آوردن به شغل‌های کاذب است با استخدام والدین دارای شرایط خاص این کودکان یا یافتن شغل مناسب برای سرپرست آن‌ها، از روی آوردن کودکان به کار کردن با درآمد ناچیز و افزایش کودک کاری در کشور جلوگیری کنید.
پیشنهاد ویژه: اهدا گوشی، تبلت و لپ تاپ به دانش آموزان نیازمند
مهم‌ترین نیاز کودک کار چیست؟
به جز مقوله اشتغال، که پیش‌تر بررسی شد، کودکان کار به چه حمایت‌هایی نیاز دارند؟ با مختصر توضیحی درباره انواع کودک کار شما را متوجه یکی از جدی‌ترین مسائل این قشر کم سن و سال می‌کنیم.
کودکان کار به چند دسته زیر تقسیم می‌شوند:
کودک کار خانواده‌دار
کودکان کار اغلب دارای خانواده هستند، اما از لحاظ مادی بسیار تحت فشار هستند، طوری که حتی از پس مخارج ساده روزانه برنمی‌آیند. کودکان این خوانواده‌ها به دلیل شرایط بد اقتصادی مجبور به کار در بیرون از خانه هستند.
مطمئنا این خانواده‌ها که از لحاظ اقتصادی آنقدر در مضیقه هستند در خانه‌های استیجاری حومه‌ها و خرابه‌ها زندگی می‌کنند. اگر سرپناه مناسبی برای این خانواده‌ها تهیه شود یا اجاره بهای مسکن آن‌ها توسط خیرین جمع‌آوری شود، مهم‌ترین نیاز آن‌ها که مسکن است برآورده می‌شود.
کودک کار خانواده دار خیابانی
این کودکان و‌خانواده‌هایشان بی‌خانمان هستند دلیل آن هم می‌تواند هجرت و کوچ، بلایای طبیعی و… باشد. اگر سرپناهی برای این بچه‌ها و والدین‌شان تامین شود دیگر تمام اعضای خانواده مجبور به کار کردن نیستند.
مقالات خواندنی: تاثیر مهارت های فنی و حرفه ای بر کمک به آینده کودکان کار
کودک کار بی‌خانواده
این کودکان گرفتار باندها و کارفرماهایی هستند که توسط کودکان کار پول‌های کلانی به جیب می‌زنند این بچه‌ها به هر دلیلی، فاقد سرپرست هستند و فقط به خاطر داشتن سقف بالای سر مجبور به اطاعت امر کارفرماهای خود هستند، وجود مسکن می‌تواند آن‌ها را از چنگ باندهای خلاف رها کند.
همانطور که متوجه شدید مهم‌ترین نیاز هر کودک کاری سرپناه است. اگر در توان دارید می‌توانید با تهیه مسکن از کودکان کار حمایت کنید.
آینده کودکان کار چه می‌شود؟
متاسفانه باید بگوییم آینده کودکان کار بسیار مبهم است. این کودکان اصلا فرصتی برای تحصیل و مهارت‌آموزی ندارند تا استعداد خود را شکوفا کنند و در راستای علاقه خود کسب‌وکاری راه بیاندازند.
تنها دغدغه کودکان معصوم کار فروش چند شاخه گل، پاک کردن چند ماشین و واکس زدن چند جفت کفش است؛ چون خانواده‌شان منتظر همان مقدار پول ناچیز هستند.
در پاسخ به این سوال که کودکان کار به چه حمایت‌هایی نیاز دارند؟ ما دو مورد اصلی را که شغل و خانه بودند نام بردیم اما فراهم کردن این دو گزینه از عهده کمتر کسی برمی‌آید ما میتوانیم به طریق دیگر از کودکان کار حمایت کنیم. آینده آن‌ها را روشن کنیم، چگونه؟ با حمایت تحصیلی.
اکثر کودکان کار به دلیل اقتصاد نامناسب و کار تمام وقت، از تحصیل جا مانده‌اند. شما می‌توانید با حامی شدن هر تعداد کودک کار که در توان دارید را بورسیه تحصیلی کنید (یعنی هزینه تحصیل آن‌ها را تمام و کمال برعهده بگیرید) تحصی و درس کودکان را به درجات بالای علمی، شغلی و اجتماعی در آینده می‌رساند. موسسه خیریه دارالاکرام از بدو تاسیس در تلاش برای بازگرداندن کودکان ترک تحصیل کرده به درس است و در این راستا موفق شده بیش از ۷۰۰۰ کودک جامانده از تحصیل را دوباره به آموزش و تحصیل بازگرداند.
مقالات خواندنی: اهدا کتاب به دانش آموزان نیازمند و مناطق محروم
چطور میتوانیم از کودکان کار حمایت کنیم؟
حمایت از کودکان کار می‌تواند انجام و رعایت یک سری اعمال و رفتار به ظاهر ساده باشند که بر روند زندگی کودک و اینده آن اثر مثبت دارد. در ادامه این موضوع که کودکان کار به چه حمایت‌هایی نیاز دارند؟ مواردی را نام می‌بریم که انجام و رعایت آن‌ها نیازی به هیچ هزینه‌ای ندارند و فقط کافی است شما نیت به کمک و انجام اعمال خیرخواهانه داشته باشید:
از کودکان کار دفاع کنید
اکثر کودکان کار به دلیل ضعف عزت‌نفس و نبود اعتمادبه‌نفس در مواجه با تندخویی و حرف زور متاسفانه هیچ دفاعی از خود ندارند. امنیت آن‌ها را حفظ کنید و برای حقوق آن‌ها در برابر متجاوزین دفاع کنید.
به کودکان کار را آموزش دهید
کودک‌کار به دلیل نداشتن تایم آزاد و پول کافی نمی‌توانند در هیچ برنامه و کلاس‌های آموزشی و مهارتی شرکت کنند. اگر در حرفه خاصی تبحر دارید در حد توان، حرفه خود را به آن‌ها بیاموزید.
خود مراقبی را به کودک کار آموزش دهید
کودکان کار به دلیل عدم توانایی دفاع از خود و عدم بیان مشکلات خود نمی‌توانند از خود در برابر سوءاستفاده‌کنندگان جنسی دفاع کنند. شما هر بار می‌توانید حتی اگر مکان خاصی سراغ نداشتید در یک مکان عمومی مثل پارک کودکان کار نیم ساعت گرد هم جمع کنید و جلسات خود مراقبتی برای آن‌ها برگزار کنید تا اجازه ندهند کسی آن‌ها را آزار و اذیت جنسی کند.
تامین و تهیه خوراک و پوشاک
خوراک جزء نیازهای اولیه هر بشری است و البسه نیز از واجبات زندگی امروزه است. با تهیه چندین دست لباس و لوازم ضروری خوراکی هر بار چندتا از کودکان کار را برای خرید لباس و غذای خانواده یاری کنید.
