به مهربانی، حامی آموزش کودکان و نوجوانان در معرض خطر ترک تحصیل، نشست بیست و هشتم خیر و خرد را به تجربه‌نگاری قدیمی‌ترین نهاد حامی حقوق کودکان در ایران اختصاص داد.
این نشست با حضور سه نفر از اعضای هیات مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان، مسعوده مشایخ؛ سارا بابایی و مژگان احمدیه برگزار شد.
انجمن حمایت از حقوق کودکان؛ اولین نهاد مدنی فعال در حوزه کودکان
مسعوده مشایخ، مدیرعامل پیشین انجمن حمایت از حقوق کودکان، این مجموعه را اولین مجموعه‌ی فعال در حوزه کودکان کار و هدف آن را آشنا ساختن کودکان با حقوق خودشان اعلام کرد و افزود: باور بر این است اگر انسان از کودکی با حقوق خود آشنا باشد، فرزند خود را نیز با حقوق خویش آشنا خواهد کرد.
مشایخ گفت: انجمن آشنایی کودکان را با حقوقشان از مهدکودک و مدارس شروع کرد و به این ترتیب مدارس و شعب سازمان‌های بهزیستی که کارگاه‌های آموزش پیمان‌نامه را در یونیسف فرا گرفته بودند، در 30 شهر مختلف ایران آموزش دادند و انجمن با راه‌اندازی خط تلفن صدای یارا، شنونده‌ی صدای کودکانی شد که در تنهایی و بی‌کسی در خانه‌ها هستند و با توجه به تجربیات این کار در صدد آشنا ساختن کودک با حقوق خود برآمد و پس از آن بنیاد خانه کودک شوش و ناصرخسرو نهاده شد.
ایشان با تاکید بر کم بودن آگاهی، خردورزی و اندیشه‌ورزی در جامعه گفت: در این سال‌ها کوشش انجمن بر انتقال مفهوم فرایندی دوطرفه به نام حق و وظیفه یا حق و تکلیف یا مسئولیت بوده است تا کودک گمان نکند که فقط حق دارد بلکه بداند مسئولیت هم دارد.
ایشان یکی از قدیمی‌ترین فعالیت‌های انجمن را حضور برای کمک به زلزله‌زدگان طبس اعلام کرد که منجر به تاسیس چند مهد کودک در استان‌های جنوب خراسان شد؛ حضور بسیار فعال در زلزله نیز بم یکی دیگر از کارهای مهم انجمن بوده که در آنجا خانه کودک بم در یک سوله 300 متری ایجاد شد.
مشایخ در پایان گفت: انجمن همیشه در پی فقرزدایی بوده است نه اینکه فقر را صرفا در مرحله‌ای متوقف کند بلکه کودکان را از آغاز به حقوق انسانی خود آگاه کند تا کودک بداند که ابتدا خودش برخیزد و سپس جامعه را ملزم به رعایت حقوق خود کند.
کنشگر مدنی باید امیدوار، فعال، پرنشاط و خستگی‌ناپذیر باشد
مژگان احمدیه، عضو هیات مدیره و شورای آموزش در انجمن، در این نشست گفت: بعد از جنگ جهانی خیریه‌ها و فضاهایی خانوادگی که قصد کمک به کسانی را داشتند که مورد تهاجم و آسیب قرار گرفته بودند دور هم جمع شدند و فضاهایی با مقیاس بزرگتر از خانواده تشکیل دادند با این پیشینه فکری که انسان در شرایط سخت به همنوعان خود کمک و با آنها همدلی می‌کند؛ چراکه انسان وقتی انسان شد که توانست با مراقبت و همدلی برای انسان‌های دیگر حیات را تداوم ببخشد و تمام هدف خیریه‌ها کمک و ایجاد فضای رفاهی بیشتر برای آسیب‌دیدگان بود. در این فرایند آرام آرام سازمان‌هایی تشکیل شد که علاوه بر دستگیری از آسیب‌دیدگان، به فکر تاثیرگذاری بر ساختار جامعه‌ای بودند که این آسیب‌ها را ایجاد می‌کند و در اینجا تفاوتی پیدا شد بین آنانی که کمک می‌کنند و آنانی که علاوه بر کمک، قادرند در تصحیح ساختار سیاسی و حکمرانی یک کشور نیز اثرگذار باشند.
احمدیه گفت: سازمان‌ها و نهادهای مدنی علاوه بر اینکه کمک‌کننده و یاریدهندهاند، در افزایش توانمندی برای گذران زندگی نیز موثرند و به دنبال آن دانایی و تغییر حاصل خواهد شد؛ چرا که انجمن قائل است به اصل توانا بود هر که دانا بود.
ایشان فرق عمده بین نهادهای مدنی با نهادهای خیریه و عام‌المنفعه را در تاثیرگذاری نهادهای مدنی بر ساختار نظام سیاسی و اجتماعی اعلام کرد و گفت: شالوده‌ی کنوانسیون حقوق کودک مبتنی بر عدالت اجتماعی و حقوق انسانی افراد مثل حق بقا؛ حق مشارکت در تعیین سرنوشت و حق عدم تبعیض است.
وی افزود: انجمن بر اساس عالی‌ترین منافعی که برای کودکان وجود دارد، تصمیم‌گیری می‌کند که این تصمیم‌گیری‌ها به صورت چارچوب‌هایی در قانون اساسی نیز دیده شده و نقطه عزیمت ما به سوی آزادی و عدالت است و انجمن موظف است این حقوق را تسهیل کند و جزئیات آن را در جامعه منتشر سازد؛ چراکه انتشار این قوانین منجر به افزایش دانایی و خلق اجتماعاتی مطالبه‌گر برای حقوق انسانی به ویژه کودکان می‌شود که آینده‌سازان این سرزمین هستند.
احمدیه با بیان اینکه کسانی که با کودک کار می‌کنند رو به سوی آینده دارند، گفت: یک والد و یک کودک آگاه سازندگان یک سرزمین توسعه‌یافته و حتی شهروندی آگاه برای کشور و جهان هستند.
ایشان تاثیرگذاری و اصلاح ساختار را هنگامی که از مسیر عدالت و برابری خارج می‌شود بر عهده‌ی انجمن دانست و گفت: این در حالیست که خیریه‌ها لزوما در اصلاح ساختار، کنشگریِ فعال ندارند.
احمدیه کودکان هر سرزمین را انسان‌هایی ارزشمند دانست که در آینده سرزمین را اداره خواهند کرد و افزود: فعالان حقوق کودک باید کودک را با حقوق خود آشنا کنند؛ همان حقوقی که در متن کنوانسیون نیز آمده است، البته حتما می‌شود گزینه‌های دیگری به این متن افزود یا اصلاح کرد مثل حق کودک و طبیعت که در کنوانسیون دیده نشده اما انجمن به آن پرداخته و نامه‌ای به یونیسف داده است و آنها پاسخ داده‌اند این حق البته مجزا از حق محیط زیست است؛چرا که محیط زیست سالم حق همه انسان‌ها از ابتدا تا پایان زندگی است ولی طبیعت در 10 سال اول زندگی می‌تواند حق ویژه باشد.
ایشان گفت: انجمن حتی می‌تواند در ایجاد الحاقیه‌ها تاثیرگذار باشد و متن کنوانسیون بر 54 ماده بسته نشده است.
احمدیه درباره ساز و کار فعالیت انجمن گفت: انجمن حقوق را به قانون اساسی جمهوری اسلامی ارجاع می‌دهد؛ یعنی جمهوری اسلامی مفاد پیمان‌نامه را امضا کرده و حتی مشروط بودن آن را خاص نکرده و به طور عام می‌تواند هر کدام از ماده‌ها را نپذیرد و تمام مفاد پیمان‌نامه به جز یکی دو مورد در قانون اساسی آمده است.
ایشان درباره نقش کنشگر مدنی در جامعه گفت که کنشگر مدنی باید امیدوار، فعال و پرنشاط باشد؛ خسته نشود؛ خطر کند؛ اعتراض کند و بگوید که این سرزمین متعلق به نسل آینده است.
احمدیه افزود: قوه قضائیه مرجع کنوانسیون است و مفاد را اعلام و گزارش سالانه تهیه می‌کند؛ در حالی که انجمن به عنوان یک ناظر بالادست فعالیت می‌کند و خودش باید مرجع باشد؛ چرا که یک نهاد مدنی بعد از 30 سال، فارغ از ایدئولوژی، می‌تواند فعالیت کند و بر مفاد کنوانسیون در شرایط بین‌المللی موثر باشد.
تلاش انجمن تغییر قوانین به نفع کودکان و تصویب قوانین در موارد مغفول است
سهیلا بابایی، مدیرعامل انجمن، در نشست بیست و هشتم خیر و خرد بن‌مایه یک جامعه‌ی سالم را برای حفظ یک نهاد مدنی مهربانی معرفی کرد که توانسته از یک سرمایه‌ی اجتماعی؛ یعنی کودک، محافظت کند.
ایشان تصویب قانون حضانت، پیشگیری از کودک‌آزاری، سن مسئولیت کیفری کودکان و توقف صدور حکم اعدام برای کودکان؛ حمایت اجتماعی از کودکان کار و تاسیس خانه کودک شوش و ناصرخسرو را از فعالیت‌های انجمن معرفی کرد.
بابای همچنین دریافت شناسنامه برای کودکان با مادران ایرانی و پدران افغان و نیز ارائه مشاوره رایگان به کودکان بزهکار و بزه‌دیده را از دیگر فعالیت‌های انجمن اعلام کرد.
آنچه در این نشست از سوی انجمن مورد تاکید قرار گرفت راه‌اندازی شورای عالی حقوق کودک، متشکل از سازمان‌های دولتی و غیردولتی بود که بتوانند حقوق کودک را رصد و بر اساس آن اقدام کنند و نیز تطبیق تعریف سن کودکی با تعریف آن در سند ملی حقوق کودک بود که زیر 18 سال است.
و در پایان گفته شد نقض حقوق کودک در همه جای دنیا صورت می‌گیرد و تلاش انجمن تغییر قوانین به نفع کودکان و تصویب قوانین در موارد مغفول مانده است.
دکتر مصطفی معین، وزیر اسبق علوم و نویسنده کتاب چهل کودک، از دیگر حاضرین در نشست خیر و خرد بود که ایشان نیز طی سخنانی، وضعیت کودکان ایرانی را با وجود بیش از دو میلیون کودک کار و خیابان بسیار نامطلوب دانست و گفت آینده یک جامعه در گرو رشد و نمو کودکان آن سرزمین است.
ایشان نیز بر حضور یک نهاد مرجع و ملی در عالی‌ترین سطح تاکید کرد که در شورای عالی آن مسئولان سه قوه عالی کشور، اساتید و متخصصان برجسته دانشگاه‌ها، کارشناسان ارشد و نماینده نهادهای مدنی حضور داشته باشند.
گزارش: مهتاب محمدی
