بیش از هزاران نفر در ایران در انتظار عضو اهدایی هستند و متاسفانه شاید هیچ وقت با تماس تلفنی اهدا کننده مناسب مواجه نشوند و هر روز ممکن است با مرگ دست و پنجه نرم کنند. روزانه بیماران زیادی به دلیل کمبود اهدا کننده اعضای بدن جان خود را از دست می دهند و شانس دوباره به زندگی برگشتن آنها نیز از بین می رود. فکر کردن در مورد این که بعد از مرگ چه اتفاقی برای بدن شما خواهد افتاد سخت است، چه برسد به این که فکر کنید اندام و بافت های بدن شما اهدا شوند. اهدا کننده عضو بدن بودن یک تصمیم سخاوتمندانه و ارزشمند است که می تواند جان انسان ها را نجات دهد و فرصتی دوباره برای برگشتن به زندگی را به آن ها بدهد، همانطور که ممکن است این اتفاق برای شما هم بیفتد.
همین امروز با ثبت نام و دریافت کارت اهدا عضو به نجات جان انسان ها کمک کنید، زیرا به عنوان یک اهداکننده عضو و بافت می‌توانید جان 8 نفر را نجات دهید. تصمیم خود را برای اهدای عضو و بافت با عزیزان خود به اشتراک بگذارید تا آن ها بدانند شما چه می خواهید، زیرا اهدا پس از مرگ شخص انجام می شود. البته در مورد اهدای کلیه و جزئی از کبد نیز امکان اهدا برای اشخاص زنده وجود دارد. اگر هرگز به اهدای عضو فکر نکرده اید یا به دلیل اطلاعات احتمالی نادرست، اهداکننده شدن را به تاخیر انداخته اید، در دارالاکرام به برخی از سوالات شما در این مورد پاسخ خواهیم داد؛ پس حتماً در ادامه با ما همراه باشید.
اهدا عضو چگونه است؟
به فرآیندی که در طول آن یک اندام یا بافت از بدن فرد اهدا کننده خارج و به بدن شخص گیرنده عضو پیوند زده می شود، اهدا عضو می گویند. این فرآیند با انجام عمل جراحی صورت می گیرد، معمولا فرد گیرنده در آن از کار افتاده یا آسیب دیده است و فرد اهدا کننده نیز یا دچار مرگ شده و یا زنده است. عمل پیوند اعضا یکی از پیشرفت های مدرن عرصه پزشکی است که توانسته جان انسانها را نجات دهد اما نیازمند افراد اهدا کننده بیشتری است.
تاریخچه اهدا عضو در ایران و جهان
در گذشته از اهدا عضو در نوشته های شخصیت های برجسته و پزشکان قدیمی مانند ابن سینا و جرجانی یاد شده اما پیوند اعضا به صورت عملی از سال 1314 در ایران انجام شده است. اولین عمل اهدا عضو با پیوند قرنیه توسط شادروان دکتر شمس در بیمارستان فارابی تهران انجام شده است، دکتر شمس پایه گذار جراحی چشم و چشم پزشکی مدرن در ایران بوده است. پس از آن دکتر احمدی در سال 1379 اولین پیوند ریه موفق را در بیمارستان امام خمینی(ره) دانشگاه علوم پزشكی تهران انجام داد. اولین پیوند کلیه نیز در سال 1347 توسط دکتر سنادی در بیمارستان نمازی شیراز انجام شد و بازتاب بسیار وسیعی در سطح جهانی پیدا کرد. پیوند مغز استخوان در سال 1370 توسط دکتر قوام زاده، اولین پیوند موفق کبد در سال 1372 توسط دکتر ملک حسینی انجام شده است. سپس اولین پیوند قلب در سال 1371 توسط دکتر حسین ماندگار و اولین پیوند موفق روده باریک در سال 1371 توسط دکتر ایرج فاضل در ایران انجام گرفته است. در سالهای اخیر نیز تلاش های بسیار زیادی برای نجات جان بیماران از طریق اهدا عضو انجام شده است که بسیاری از آن ها با موفقیت انجام شده و جان بیشماری را نجات داده است.
تاریخچه اهدا عضو در سطح جهانی برمی گردد به قرن دوم پیش از میلاد هنگامی که یک طبیب هندی به نام ساشروتا تلاش کرد تا پوست بینی یک بیمار را به صورت اتوگراف با موفقیت به انجام برساند. تلاش های بعدی ساشروتا برای پپیوندهای دیگر به صورت آلوگراف بی نتیجه بود. نخستین پیوند قرنیه نیز در سال 1905 در جمهوری چک توسط ادوارد زیروم با موفقیت صورت گرفت، همچنین در دهه 30 میلادی اولین پیوند از جسد به انسان توسط جراح اوکراینی انجام شد که ناموفق بود.
همچنین بخوانید : شرایط خیریه ها برای کودکان بی سرپرست
با این حال متوجه می شویم که تاریخچه اهدا عضو به سالیان بسیار دور برمیگردد و از قدیم طبیبان همانطور که رسالتشان نجات مردم بیمار است به دنبال راهی موفقیت آمیز برای نجات جان انسان ها بودند.
تاریخچه کارت اهدا عضو در ایران
سیر قوانین اهدا عضو در ایران از سال 1372 با تقدیم لایحه پیوند اعضای بدن از افراد فوت شده به مجلس شورای اسلامی شروع شد. در سال 1376 بازنگری شرح وظائف و تدوین آیین نامه مرکز دیالیز و پیوند اعضا انجام گرفت و در سال 1377 بخشنامه انجام پیوند اتباع خارجی ابلاغ شد. در نهایت سال 1379 قانون پیوند اعضا از جسد تصویب شد و در ادامه سال 1381 آئین نامه اجرایی قانون مربوطه در هیئت دولت تصویب شد. شکل گیری شبکه فراهم آوری اعضای پیوندی در ایران از سال 1381 شروع شد و صدور بخشنامه پیوند کلیه در سال 1385 صورت گرفت. پس از آن با توجه به استقبال بی نظیر مردم و تقاضای اهدا عضو در جهت گسترش این عمل فداکارانه سامانه ای برای دریافت کارت اهدا عضو آماده شد.
اهمیت داشتن کارت اهدا عضو
طبق آمار اعلام شده در حال حاضر هر 10 دقیقه یک نفر به انتهای لیست افراد منتظر اهدا عضو اضافه می شود و در هر 120 دقیق یکی از بیماران منتظر فوت می شوند. افرادی که دچار مرگ مغزی می شوند با اهدا اعضای خود می توانند جان 8 نفر را نجات دهند. اگر افراد دچار مرگ طبیعی شوند هم امکان اهدا برخی از اعضای بدن آنها وجود دارد، بنابراین داشتن کارت اهدا عضو به معنای اجازه شخص زنده برای اهدای اعضای بدنش هنگام مرگ او است. در گزارشات اعلام شده در هر شبانه روز 2 بیمار موفق به دریافت و عمل پیوند عضو می شوند و می توانند به زندگی و آغوش خانواده برگردند.
نحوه دریافت کارت اهدا عضو
با توجه به درخواست روز افزون برای دریافت کارت اهدا عضو، سامانه ای طراحی شده که با ورود و ثبت نام در آن بر اساس کد ملی شما کارت اهدا عضو صادر می شود. داشتن کارت اهدا عضو بیانگر رضایت قلبی افراد برای اهدا اعضای بدنشان هنگام مرگ است اما برای انجام این عمل رضایت اولیا دم واجب است. در سایت دریافت کارت اهدا عضو تمام کد ملی افراد رصد می شود و هنگامی که دچار مرگ شوند توسط کد ملی رضایت او برای اهدا عضو اعلام می شود. بنابراین برای دریافت این کارت می توانید به سایت واحد فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی شهید بهشتی بیمارستان دکتر مسیح دانشوری مراجعه و مراحل ثبت نام و گرفتن کارت را طی کنید.
اگر علاوه بر ثبت نام علاقه مند هستید کارت اهدا عضو را دریافت کنید می توانید بعد از تکمیل ثبت نام آن را چاپ کنید زیرا سامانه مرکزی کارت را از طریق پست ارسال نمی کند. اگر در سایت های دیگر برای دریافت کارت اهدا عضو ثبت نام کردید حتما برای بایگانی شدن اطلاعات خود در سایت مرکزی نیز ثبت نام کنید.
مدارک لازم برای دریافت کارت اهدا عضو
هنگام ثبت نام در سایت دریافت کارت اهدا عضو مدارک بخصوصی نیاز نیست و تنها شخص متقاضی باید اطلاعاتی از خود را وارد کند. اطلاعات ورودی شامل اطلاعات هویتی، آدرس دقیق، کد پستی، آدرس محل کار، شماره منزل و ایمیل می باشد.
نکات حقوقی درباره کارت اهدا عضو
برای انجام عمل اهدا عضو هنگامی که فرد دچار مرگ مغزی یا مرگ طبیعی می شود تنها داشتن کارت اهدا عضو کافی نیست، بلکه رضایت اولیا دم نیز لازم است. این رضایت باید پس از ارائه مدرک مبنی بر بودن اولیا دم و به صورت کتبی انجام و ثبت گردد. اگر شخص علاوه بر داشتن کارت اهدا عضو وصیت هم کرده باشد، داشتن رضایت از اولیا دم دیگر نیاز نیست. در این صورت وصیت نامه باید ارائه شود یا یک نفر از وراث قانونی به صورت کتبی آن را تصریح کند. پزشکی که عمل اهدا عضو را انجام می دهد در قبال هیچ یک از جراحاتی که برای انجام پیوند بر بدن شخص متوفی وارد می شود، موظف به پرداخت دیه نیست.
شرایط اهدا عضو
از لحاظ قانونی برای دریافت کارت اهدا عضو دو شرط لازم است:
- داشتن حداقل سن قانونی بلوغ که در دختران 9 سال تمام قمری و در پسران 15 سال تمام قمری به حساب می آید.
- داشتن شرایط عقلی سالم بدین معنا که متقاضی هنگام ثبت نام برای دریافت کارت اهدا عضو مجنون نباشد.
چه عضوهایی از بدن قابلیت اهدا دارند؟
اعضایی از بدن که قابلیت اهدا دارند شامل پانکراس، کبد، کلیه، ریه، روده، قرنیه، قلب، گوش میانی، استخوان، پوست، مغز استخوان، بافت های همبند و دریچه قلب می باشد. با توجه به پیشرفت روز افزون علم پزشکی احتمال اهدا دیگر اعضا نیز در آینده نزدیک پیش بینی می شود.
تفاوت بین اهدای عضو و اهدای بافت چیست؟
اهدای عضو مختص اعضای بدن مانند قلب، ریه و کلیه است و اهدای اعضا پس از مرگ فقط در موارد زیر امکان پذیر است:
- آسیب شدید مغزی وجود داشته باشد و فرد دیگر زنده نباشد.
- فرد تا زمانی که اندام‌های بدن خارج نشود، در دستگاه تنفس مصنوعی نگهداری می‌شود.
- اهداکننده عضو معمولاً پس از یک آسیب مغزی شدید در اثر مرگ غیرمنتظره می میرد که اغلب به دلیل تصادف با وسیله نقلیه موتوری، خونریزی در مغز یا ضربه ای مانند سقوط بسیار بد اتفاق می افتد.
اهدای بافت مختص بافت های بدن مانند قرنیه و استخوان است، بافت ها برای زنده ماندن به شرایط مشابه اندام ها نیاز ندارند، بنابراین اهدای بافت پس از توقف کار قلب و ریه ها امکان پذیر است. بافت های اهدایی باید ظرف 12 تا 24 ساعت پس از مرگ فرد برداشته شوند و اهداکننده نیازی به نگهداری در دستگاه تنفس مصنوعی ندارد.
اهدا عضو تحت نظارت کدام سازمان انجام می شود؟
قانونی که درمورد تخصیص عضو برای اهدا در ایران وجود دارد کاملا بر اساس قوانین معتبر جهانی است و تطبیق آن نیز براساس شرایط ایران انجام شده است. فهرستی از افراد نیازمند پیوند اعضا در مرکز مدیریت پیوند وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی وجود دارد و هنگام اهدای عضو تخصیص توسط همین مرکز انجام می شود. عواملی مانند گروه خوبی، میزان ضرورت نیاز بیمار به عضو، اندازه بدن، تاریخ ورود به لیست نیازمندان دریافت عضو برای انجام عمل تخصیص عضو در نظر گرفته می شود.
آیا می دانید تاثیر مشکلات خانواده بر زندگی کودکان چیست؟
شرایط اهدا عضو از لحاظ قانونی چگونه است؟
- انجام تشریح و اهدا عضو باید با هدف نجات جان انسان ها باشد.
- اهدای عضو و انجام عمل تشریح باید بر اساس رضایت فرد اهدا کننده صورت گیرد.
- به دلیل وجود احترام بدن مومنان، پیوند اعضای بدن مسلمانان به غیر مسلمانان جایز نیست.
- عمل تشریح نباید هیچ گونه آسیبی که سبب توهین به بدن میت شود را انجام دهد.
آیا اهدا عضو به بدن فرد آسیب میرساند؟
هنگام انجام عمل اهدا عضو پزشکان هیچ گونه تغییری در ظاهر بدن فرد اهدا کننده ایجاد نمی کنند و پس از عمل برداشت آن قسمت را که جراحی شده بخیه می زنند. در این صورت تنها خط تمیز عمل جراحی قابل مشاهده است و گروه پزشکی تنها می توانند اندام هایی که اولیا دم راضی به آن هستند را خارج کنند. بنابراین اولیا آن فرد می توانند مراسم وفات فرد اهدا کننده را به طور معمول برگزار کنند و مشکلی هم پیش نخواهد آمد.
چه زمانی امکان اهدا عضو وجود دارد؟
برای اینکه یک فرد بتواند اهداکننده شود، خون و اکسیژن باید تا زمان بهبودی از طریق اندام ها جریان یابد تا از زنده ماندن اطمینان حاصل شود. فرد باید تحت آسیب به مغز بمیرد و معمولاً در اثر ترومای شدید اتفاق می افتد که منجر به خونریزی، تورم یا کمبود اکسیژن به مغز می شود. تنها پس از اینکه تمام تلاش‌ها برای نجات جان بیمار تمام شد، آزمایش‌هایی برای تأیید عدم وجود فعالیت مغز یا ساقه مغز انجام شد و مرگ مغزی اعلام شد، امکان اهدا وجود دارد.
آیا شرایط پزشکی کسی را از اهدای عضو منع می کند؟
بله، برخی شرایط مانند سرطان، عفونت فعال در حال گسترش یا بیماری قلبی، ممکن است از اهداکننده شدن فرد جلوگیری کند. اما شما همچنان می توانید بدون توجه به شرایط پزشکی قبلی، به عنوان اهدا کننده عضو ثبت نام کنید. پزشک آزمایشاتی را برای تعیین زنده ماندن اندام های شما برای پیوند در زمان مرگ انجام می دهد.
سخن پایانی دارالاکرام
در این مقاله تاریخچه اهدا عضو در ایران و جهان را خواندیم و به بررسی چگونگی اهدا عضو و شرایط دریافت کارت اهدا عضو پرداختیم. دارالاکرام موسسه ای خیریه است که در زمینه پوشش کودکان بی بضاعت و محروم از تحصیل فعالیت می کند. اگر وضعیت مالی مناسبی دارید می توانید به منظور مشارکت در این کار خیر، کمک های نقدی و غیر نقدی خود را به این موسسه اهدا کنید تا به دست نیازمندان واقعی برسد. همچنین اگر کودکی بی بضاعت را می شناسید لطفاً به ما معرفی کنید. نظرها و پیشنهادهای خود را برای ما بنویسید تا در اسرع وقت پاسخگوی شما باشیم. سپاس که تا پایان مقاله، ما را همراهی کردید.
