به گزارش ایکنا، عدالت یکی از مفاهیمی است که خیر نهایی انسان‌ها را تأمین می‌کند. البته عدالت نه به معنای برابری بلکه به معنای ایجاد تناسب و اعتدال است؛ به گونه‌ای که جایگاه حقوق هر کس در جامعه به اندازه شایستگی‌ها و دانایی‌اش باشد. عدالت آموزشی یکی از مهم‌ترین موضوعات در حوزه تعلیم و پژوهش است که زمینه را برای دستیابی به عدالت اجتماعی فراهم می‌سازد؛ عدالتی که تأمین آن مهم‌ترین گام در کاهش شکاف طبقاتی و جلوگیری از بروز ناهنجاری‌های اجتماعی به شمار می‌رود.
در ایران با مسئله عدم تأمین عدالت آموزشی مواجه هستیم اما شیوع کرونا این بی‌عدالتی را تشدید کرده است. قبل از کرونا برای فراهم کردن آموزش در مناطق محروم نیاز به میز و صندلی بود، اما با تأمین همین اقلام نیز با دو گروه از دانش‌آموزان مواجه بودیم. دانش‌آموزانی که از امکاناتی مثل کامپیوتر، کلاس‌های کمک‌آموزشی و … برخوردار هستند و دانش‌آموزانی که حداقل اقلام آموزشی شامل کتاب درسی را در اختیار دارند این روند موجب شد درواقع، شکاف میان غنی و فقیر به شکاف میان باسواد و بی‌سواد فناوری تبدیل و همین زمینه بی‌عدالتی آموزشی تشدید شود.
واقع امر این است که تحقق عدالت آموزشی در شرایط کنونی زوایای تازه‌ای یافته و دولت را دچار نارسایی در توزیع خدمات یکسان برای تمام طبقات اجتماعی کرده است. مشکلات اقتصادی و خانوادگی، فقر مالی و فرهنگی، بدسرپرستی، اشتغال به کار، ازدواج زودهنگام، بیماری صعب‌العلاج و عقب‌ماندگی ذهنی همواره از مهم‌ترین دلایل بازماندن دانش‌آموزان از تحصیل بوده اما شیوع ویروس کرونا موجب افزایش بازماندگان از تحصیل به علت مشکلات اقتصادی خانواده‌ها شده است.
براساس آمار در ابتدا تعداد بیشتری از دانش‌آموزان از ابزار هوشمند مانند تبلت و موبایل محروم بودند اما به مرور زمان و با شناسایی دانش‌آموزان محروم و ایجاد ابزارهای لازم برای آموزش و یادگیری از این تعداد کاسته شده است. با این حال در آماری که به تازگی از سوی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری منتشر شده ۲۱ درصد دانش‌آموزان از تحصیل در شبکه آموزش شاد بازمانده‌اند؛ یعنی کشور با یک جامعه آماری معادل سه و نیم میلیون دانش‌آموز بازمانده از تحصیل مواجه است.
طبق اصل سی‌ام قانون اساسی، دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد به این منظور در شرایط کرونایی وزارت آموزش و پرورش طرحی با عنوان طرح آبا (آشتی با آموزش) را با هدف ایجاد فرصت برابر آموزشی پیشنهاد داد که منابع و اعتبارات مورد نیاز این طرح در قالب کمک‌های افراد خیّر و مؤسسات آموزشی و فرهنگی خیریه مردم‌نهاد، سمن‌ها، نهادها و ارگان‌ها، کمک‌های شورای آموزش‌وپرورش و نیز اعتبارات وزارت آموزش‌وپرورش تأمین می‌شود تا هیچ دانش‌آموزی به علت نداشتن ابزار لازم از تحصیل عقب نماند.
براساس طرح آبا(آشتی با آموزش) آموزش و پرورش در شناسایی کودکان نیازمند، برگزاری کلاس‌های آنلاین و با در اختیار قرار دادن امکاناتی چون تبلت‌های آموزشی، مشاور یا مددکار و فردی متعهد به سیستم کمک می‌کند تا این دانش‌آموزان بتوانند دروس خود را بگذرانند و در آزمون شرکت کنند تا گامی موثر در جهت توسعه علمی و رشد منابع انسانی برداشته شود. برخی از دانش‌آموزان نیز با توجه به شرایطشان باید مورد حمایت‌های ویژه قرار گیرند.
زیرساخت‌های مورد نیاز برای اجرای این طرح یک تلویزیون ۵۰ اینچ اندرویدی، یک عدد تبلت، دستگاه ال ای دی، یک عدد لپ‌تاپ، یک عدد مودم وایرلس، محتوای آموزشی مورد نیاز به صورت فلش مموری و سی دی در هر منطقه جغرافیایی است و نیز یک فرد آموزش‌دیده که بتواند فرآیند آموزش دانش‌آموزان را کنترل کند.
متأسفانه سازمان آموزش و پرورش با اجرای طرح آبا هم نتوانسته است تمام دانش‌آموزان را از فرصت برابر آموزش بهره‌مند سازد و همین‌طور که از اخبار پیداست بیش از سه میلیون کودک از تحصیل بازمانده‌اند.
جایگاه مؤسسات مردم‌نهاد در آموزش و توسعه انسانی
طبق تفاهم‌نامه طرح آبا آموزش و پرورش متعهد شده است با جلب اعتماد نیکوکاران شرایطی ایجاد کند تا سازمان‌هایی که تمایل دارند در این زمینه اقدام کنند، بتوانند با استفاده از امکانات موجود، خیرین را جذب و آنها را توجیه کنند که گرچه ساخت مدرسه امری حائز اهمیت است، اما حفظ دانش‌آموز در کلاس درس از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ چرا که می‌توان با فراهم کردن یک تبلت، امکان تحصیل یک دانش‌آموز را در خانه خودش فراهم کرد. بدین‌ترتیب امکان بازگشت مجدد بخشی از این دانش‌آموزان به چرخه تحصیل فراهم می‌شود تا هیچ کودکی به خاطر غم نان از علم‌آموزی بازنماند.
از مؤسسات خیریه پیشگام در طرح آبا، موسسه مردم‌نهاد دارالاکرام است که با دارا بودن استانداردهای لازم آموزش و پرورش وارد انعقاد تفاهم‌نامه همکاری با این سازمان شد. به گفته واحد روابط عمومی این موسسه، اجرای طرح آبا در ۵۴ منطقه کشور در یک سال گذشته مانع از ترک تحصیل دو هزار و ۳۶۷ دانش‌آموز شده است. همچنین بر اساس این طرح، تاکنون ۱۲۵ کلاس درس در کل کشور راه‌اندازی شده که در این میان مجموعه دارالاکرام موفق به راه‌اندازی ۱۱ کلاس درس شده است. در مجموع تاکنون ۸۲ مدرسه در کشور مجری این طرح هستند و در سه منطقه کرمان، خراسان جنوبی و شهریار به ترتیب ۴۳۲ و ۱۲۰ و ۱۸ دانش‌آموز به تحصیل بازگشته‌اند.
امید است علاوه بر نهادهای نیکوکاری، دستگاه‌های مسئول نیز وارد عمل شوند و پیشنهاد تخصیص اعتبار ویژه از سوی دولت و تصویب آن در بودجه ۱۴۰۰ در مجلس شورای اسلامی در راستای حمایت پایدار و هدفمند از اشتغال و ادامه تحصیل دانش‌آموزان به ویژه آموزش آنلاین و تهیه ملزومات آن و نیز آموزش اولیا و شناسایی دانش‌آموزان در شرایط کرونایی مورد توجه قرار گیرد؛ چراکه بازماندن هر کودک از تحصیل علاوه بر توقف توسعه انسانی باعث اندوه جامعه می‌شود.
