در راستای هم‌اندیشی با فعالان و کنشگران علوم اجتماعی و اساتید دانشگاه، در روزهای پایانی ماه مبارک رمضان، دومین جلسه افطاری نیز با حضور اندیشمندان این حوزه در دارالاکرام برگزار شد.
در این نشست، مهمانان به بیان نظرات خود پیرامون وضعیت کنشگری در جامعه پرداختند و ضمن بررسی مشکلات و آسیب‌های اجتماعی، راهکارهایی جهت رفع مسائل ارائه و وضعیت فعالیت موسسه را در سال 1401 بررسی کردند. در ادامه به مهم‌ترین نکات مطرح شده در جلسه اشاره می‌شود.
اسمعیل جلیلیان
اسمعیل جلیلیان، بنیانگذار دارالاکرام، با اشاره به اینکه انسان همان اندیشه است و ریشه‌ی اندیشه در امر الهی نهفته است، به بیان داستان شکل‌گیری دارالاکرام پرداخت و تاکید کرد که بر این مبنا داستان دارالاکرام، داستان مهربانی و نیکویی است و خرد بشری نیز بهترین راهکار برای رفع مشکلات را در همین مهربانی و دوستی و نیکوکاری جست‌وجو می‌کند.
ایشان با ذکر این مثال که دارالاکرام دکّان مهربانیست و در آن مهربانی خریدو‌فروش می‌شود، یادآور شد: ورود به دارالاکرام برای عموم آزاد است و آغوش این موسسه به روی همه‌ی داوطلبانِ کارِ خیر باز است. البته در این بین سعی شده تا همه امور مرتبط با موسسه به طور ساختارمند به انجام برسد و با حضور حسابرس و ارائه‌ی صورتحساب‌های مالی به نهادهای ذی‌ربط، شفافیتِ مالی سرلوحه‌ی کار قرار گیرد و سطح فعالیت‌ها اگرچه معطوف به ممانعت از ترک تحصیل دانش‌آموزان فاقد سرپرست موثر است اما به صورت گسترده و علمی باشد.
دکتر مصطفی میراحمدی‌زاده
دکتر مصطفی میراحمدی‌زاده، مدیرعامل موسسه نیز پس از معرفی همه مهمانان، با ارائه‌ی اسلایدهایی به معرفی فعالیت موسسه پرداخت که جهت آشنایی عموم با دارالاکرام در اینجا قرار داده شده است.
مژگان ایلانلو
مژگان ایلانلو، مستندساز و فعال اجتماعی، با ارائه مفهوم نذرِ آزادی بیان کرد که گاهی می‌توان برای آزادی نیز نذر کرد. (در همین رابطه به مقاله‌ای درباره نهاد نذر مراجعه کنید که در اینجا قرار داده شده است.)
ایلانلو با اشاره به اهمیت معلمان در دوران تحصیل کودکان و سبک زندگی آنها، آرزو کرد که ایشان و همه دغدغه‌مندان بتوانند چنین نقشی را برای کودکان و دانش‌آموزان ایران ایفا کنند.
دکتر هادی خانیکی
هادی خانیکی، متفکر و اندیشمند حوزه علوم ارتباطات و رسانه، با اشاره به اینکه دلیل همکاری ایشان با دارالاکرام چیزی غیر از کم کردن فقر آموزشی نیست، گفت: گرد آوردن افرادی با منظومه‌های فکری مختلف که می‌خواهند کاری کنند جدا از آموزش نیست.
خانیکی با اشاره به نظرات دکتر رنانی، گفت: توسعه را باید از مدرسه شروع کرد و این دیدگاه در بافت فرهنگی ما نیز پذیرفته شده است. از این منظر باید برای امثال مرحوم رشدیه یا موسسان دارالمعلمین در سال ۱۲۹۸ طلب خیر کرد.
همه اینها بیانگر آن است که دارالاکرام موضوع را به درستی تشخیص داده است.
خانیکی در پایان نکات راهبردی زیر را نیز عرضه کرد:
1. رویکرد دارالاکرام باید مبتنی بر جلب مشارکت باشد؛ مخصوصا جلب مشارکت از ذی‌نفعان اصلی پروژه‌ها. در جامعه ایرانی با دو نوع مدرسه‌سازی در مناطق محروم مواجهیم: نوع اول مبتنی بر کمک‌های خیران و استفاده از روستاییان به عنوان نیروی کار است و در نوع دیگر آن که در سال‌های اخیر ظهور کرده است اهالی روستا در تامین منابع برای ساخت مدرسه مشارکت می‌کنند. مدرسه‌های نوع اول معمولا از ارائه خدمات بازمی‌مانند و مدرسه‌های نوع دوم برقرار باقی می‌مانند.
2. باید به سراغ خانواده‌هایی رفت که هم دغدغه آموزش دارند و هم سابقه تربیت فرزندان نخبه و دانشمند؛ امثال خانواده دکتر مریم میرزاخانی یا خانواده اسدی لاری و …
دکتر محمدجواد غلامرضا کاشی
محمدجواد غلامرضا کاشی، متفکر و استاد دانشگاه در حوزه علوم سیاسی، گفت: موسسات خیریه¬ و امثال دارالاکرام زمانی جایگاهی بین کنشگران نداشتند و کنشگری در کنش سیاسی خلاصه می‌شد، اما امروز شرایط فرق کرده است.
زمان انقلاب 57 چپ‌ها گمان می‌کردند که کار خیر انقلاب را عقب می‌اندازد و دیدگاهی نسبت به کار خیر وجود نداشت، ولی امروز جامعه رشد کرده است.
خانیکی تاکید کرد: در این دوره باور عمومی این است که مردم می‌توانند تغییر پدید بیاورند و در این راستا نیاز به تولید ادبیات گسترده‌ای هست.
حضور دانشجویانی که کار علمی و تولید محتوا تولید انجام می‌دهند در دارالاکرام ضروریست. در واقع باید اندیشید که برای تکثیر چنین موسساتی انجام چه کارهایی ضرورت دارد.
رضا درمان
رضا درمان، متخصص حوزه کنشگری و مدیر موسسات خیریه و مردم‌نهاد، که در این جلسه حضور داشت نیز گفت: سابقا وظیفه حاکمیت محدود به بخش عمومی و ایجاد امنیت بود و در سایر حوزه¬ها بخش خصوصی مشارکتِ فعال داشت ولی در چند دهه اخیر، دولت متولی همه کارها شده و بخش خصوصی نیز از بسیاری از امور عقب‌نشینی کرده است.
ایشان در پایان چند نکته کوتاه را به موسسه یادآور شد:
1. نسبت هزینه جاری به کل هزینه‌ها کم است و باید بین ۲۷ تا ۳۷ درصد باشد. این امر در واقع سرمایه‌گذاری به حساب می‌آید و کمتر بودن این درصد صرفه‌جویی نیست بلکه محرومیت از نیروهای نخبه و کارآمد است. موسسه باید در پی ارتقای اثربخشی باشد.
2. دارالاکرام باید نهایت تلاش خود را کند تا رهبری موسسات خیریه در حوزه آموزش را بر عهده بگیرد. سایر موسسات به راهنمایی دارالاکرام نیاز دارند و این به نفع جامعه کنشگری خواهد بود. باید راه‌ها و برنامه‌های موثر را به سایر موسسات نیز نشان داد.
3. سازمان را باید به رسمیت شناخت و کارها را در چارچوب سازمانی پیش برد.
4. محاسبه شاخص‌هایی مثل اثربخشی اجتماعی فعالیت‌های دارالاکرام باید در دستور کار قرار بگیرد.
5. بر تولید محتوا باید به طور ویژه تمرکز کرد.
6. منابع مالی زیادی در جامعه وجود دارد و باید آنها را جذب کرد.
ایشان افزود: سرمایه‌گذاری برای تحصیل ارزش افزوده بالایی برای جامعه دارد. دو نوع نگاه به توسعه وجود دارد: یکی نیازمحور و دیگری دارایی‌محور. هر مساله‌ای باید از این منظر مورد توجه قرار گیرد که چه ارزش افزوده‌ای دارد.
دکتر بازرگان‌زاده
بازرگان‌زاده، وکیل حقوقی، گفت که ارتباط بین موسسات خیریه و سمن‌ها باید بیشتر شود؛ چراکه باعث هم‌افزایی می‌شود. همچنین یادآور شد برای جذب منابع باید احتیاط کرد تا دچار فسادی نشد که بسیاری از موسسات خیریه درگیر آن هستند.
معاضدی
معاضدی، کنشگر اجتماعی و فعال حوزه صنعت و بازار در این جلسه گفت که تفکیک بخش نقدی و غیرنقدی در محاسبات مالی موسسه ضرورت دارد.
همچنین پیشنهاد کرد نهادی صنفی برای برقراری ارتباط راحت‌تر میان خیریه‌ها تشکیل شود که نهاد مرجع برای اعطای گواهینامه و تعیین استاندارد به حساب بیاید.
همچنین موارد زیر را متذکر شد:
1. نباید گداپروری کرد و اثربخشی فعالیت‌ها را باید مدنظر قرار داد.
2. برای اینکه موسسه توسعه پیدا کند باید خودانتقاد بود.
3. تولید محتوا باید خوب و حرفه‌ای باشد تا باقی اتفاقات خوب هم بیفتد.
محیط طباطبایی
محیط‌طباطبایی، فعال و پیشکسوت عرصه ادبیات و فرهنگ، در این دیدار گفت که همه چیز خاکستریست و قرار نیست موسسات خیریه لزوما سفید باشند بلکه می‌توان با همه نواقص در رفع مسائل جامعه مشارکت فعال داشت. همچنین به چرایی وجود موسسه باید دقت کرد و در همه احوال مبتنی بر چراییِ بودن موسسه فعالیت کرد. همچنین مهم است بدانیم مردم مبنا هستند و نه حاکمیت؛ بنابراین اصالت با کنشگریست و صرفِ نظر از نقش دولت، باید به اتکای تلاش‌های مردمی، امرِ توسعه را پیش برد.
در پایان، ایشان با تقدیر از موسسه که همچون باران عمل می‌کند و بر سر همه می‌بارد و رحمتی از موسسه به اقشار نیازمند می‌رسد، افزود: ضرورت دارد این روش و منش حفظ شود.
دکتر نسرین تیموریان
نسرین تیموریان، فعال فرهنگی، نیز سخنان خود را با آرزوی اینکه بتوانند برای کودکان در دارالاکرام فعالیت کنند و از طریق ترویج باشگاه‌های کتابخوانی، به ارتقایِ میزان دانایی در جامعه و توانمندسازی کودکان و خانواده ایشان، کمک کنند، سخنان خود را آغاز کرد. ایشان بر تکثیر و اشاعه کار خیر تاکید و پیشنهاد کرد تا کودکان در فرآیندهای موسسه مداخله بیشتری کنند و همچنین ارتباط با سایر موسسات مشابه ساماندهی شود.
فرهادی
فرهادی، با اشاره به آیات قرآن کریم، بیان کرد که نیکوکاران و خیران از جایگاهی ویژه نزد خداوند متعال برخوردارند. ایشان نیز متعهد شد که در حوزه حکمرانی در کنار موسسه قرار گرفته است و در راستای رفع محرومیت به موسسه کمک می‌کند.
عباس رحیمی
عباس رحیمی،استاد دانشگاه نیز در این دیدار با تکیه بر تجارب خود در حوزه هنر و ورزش، بر خوداتکایی تاکید و اشاره کرد که از کودکی آموخته است تا با کمترین امکانات مسیر رشد خود را هموار کند و این نکته مهمی است که باید به کودکان دارالاکرام نیز آموزش داد. در این صورت است که خلاقیت نیز مبتنی بر خوداتکایی افزایش می‌یابد.
از نظر ایشان، مهم‌ترین حلقه برای پیشرفت کشور، تمرکز بر آموزش است و این نهادهای خیریه‌ای هستند که حلقه‌های ناقص زنجیره آموزش تا بازار کار را تکمیل می‌کنند. البته مهم‌ترین مساله ایجاد باور است و تا زمانی که باور مثبت در خانواده و کودکان شکل نگیرد، باقی گام‌های رشد و توسعه نیز برداشته نخواهد شد.
یاسر جلیلیان
یاسر جلیلیان، خزانه‌دار و عضو هیات امنای دارالاکرام نیز با مرور برخی خاطرات در بیش از بیست سال فعالیت موسسه، خاطرنشان کرد که موسسه کار خود را از یک واحد کوچک یک‌خوابه شروع کرد و امروز از 25 شعبه در کشور برخوردار است.
در پایان این نشست، با پخش کلیپ از دستاوردهای کودکان دارالاکرام، بخشی از موفقیت‌های دانش‌آموزان به نمایش گذاشته شد.
